لِنُخْرِجَ بهِ حَبًّا وَنَبَاتًا

تا به وسیله آن، دانه و گیاه بیرون آوریم،

 

1 - نزول باران بر زمین، مایه تولید حبوبات و رویش گیاهان است.

 

و أنزلنا ... لنخرج به حبّـًا و نباتًا

«باء» در «به»، برای استعانت است و بیانگر نقش باران در رویش دانه ها و گیاهان و نیز میوه هایی است که در بوستان های پوشیده از درخت، حاصل می شود.

 

2 - خداوند، پدید آورنده بذرها و دانه های خوراکی و روییدنی های زمین و تأمین کننده غذاهای گیاهی انسان است.

 

لنخرج به حبّـًا و نباتًا

 

3 - حبوبات و گیاهان، از نعمت های الهی

 

لنخرج به حبّـًا و نباتًا

سیاق آیات مورد بحث، نشان می دهد که خداوند در مقام برشمردن آن دسته از آفریده های خویش است که در زندگانی انسان ها مؤثر می باشد. تقدیم «حبّ» بر «نبات»، به دلیل اهمیت بیشتر دانه جات (از قبیل گندم، جو و...) در زندگی آنها است، به گونه ای که در اکثر موارد، گیاه را برای دانه اش می خواهند.

 

4 - پیدایش محصولات کشاورزی و روییدن گیاه در زمین، دلیل امکان معاد و حیات دوباره انسان است.

 

عمّ یتساءلون ... ألم نجعل ... لنخرج به حبّـًا و نباتًا

 

5 - عوامل طبیعی، اسباب و مجاری افعال خداوند است.

 

لنخرج به

 

6 - معاد انسان، شبیه رویش گیاهان از زمین است.

 

لنخرج به حبّـًا و نباتًا

یاد آوری اخراج دانه و گیاه از زمین ـ در آیاتی که به منظور رفع استبعاد از معاد مطرح شده ـ گویای تشابه معاد با رویش گیاهان است.

انسان

منشأ تأمین غذای انسان ها 2

باران

فواید باران 1

باغها

زمینه پیدایش باغها 1

تشبیهات قرآن

تشبیه به رویش گیاهان 6; تشبیه معاد 6

حبوبات

زمینه رویش حبوبات 1; منشأ رویش حبوبات 2

خدا

خالقیت خدا 2; روزیهای خدا 2; مجاری افعال خدا 5; نعمتهای خدا 1، 3

درختان

زمینه رویش درختان 1

عوامل طبیعی

نقش عوامل طبیعی 5

قرآن

تشبیهات قرآن 6

کشاورزی

آثار تولید محصولات کشاورزی 4

گیاهان

آثار رویش گیاهان 4; زمینه رویش گیاهان 1; منشأ رویش گیاهان 2

معاد

دلایل معاد 4

نعمت

نعمت باران 1; نعمت حبوبات 3; نعمت گیاهان 3