أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءهَا وَمَرْعَاهَا

آب و چراگاهش را از آن بیرون آورد.

 

1 - خداوند، با گسترده ساختن زمین، آب های زمینی را بر سطح آن جاری ساخت.

 

أخرج منها ماءها

فعل «أخرج» بدل از «دحاها» است و به همین جهت بدون حرف عطف آمده است. این فعل آنچه را لازمه بسط زمین است بیان می کند.

 

2 - خداوند، رویاننده نباتات و تأمین کننده علوفه گیاه خواران

 

أخرج ... مرعیها

«مرعی» مصدر میمی است و در این جا به معنای اسم مفعول به کار رفته است; یعنی، آنچه چریده می شود. این کلمه گرچه ناظر به تغذیه گیاه خواران است; ولی تأثیر گیاه در زندگانی انسان نیز ـ به قرینه «متاعاً لکم و لأنعامکم» در آیات بعد ـ مراد است.

 

3 - بیرون آوردن آب و گیاه از دل زمین، نشانه قدرت خداوند بر احیای دوباره انسان ها است.

 

ءأنتم أشدّ خلقًا ... أخرج منها ماءها و مرعیها

 

4 - زمین، جایگاه ذخیره آب

 

ماءها

آب

ذخیره آب 4; منشأ جریان آب 1، 3

حیوانات

تأمین علوفه حیوانات 2

خدا

افعال خدا 1، 2; نشانه های قدرت خدا 3

زمین

آثار گسترش زمین 1; ذخایر زمین 4; منشأ گسترش زمین 1

گیاهان

منشأ رویش گیاهان 2، 3

مردگان

دلایل احیای اخروی مردگان 3

معاد

دلایل معاد 3