إِنَّ فِی ذَلِکَ لَعِبْرَةً لِّمَن یَخْشَی

به راستی در این [داستان] عبرتی است برای کسی که اهل خشیت باشد.

 

1 - فرجام فرعون، درس عبرتی بزرگ برای کسانی که نگران عاقبت دنیا و آخرت خویش اند.

 

إنّ فی ذلک لعبرة لمن یخشی

متعلق «یخشی»، به قرینه «الأخرة و الأولی» در آیه قبل، می تواند فرجام انسان در دنیا و آخرت باشد.

 

2 - تنها خداترسان از هلاکت و مجازات فرعون پند می گیرند و خود رااز گرفتاری به فرجامی نظیر آن برحذر می دارند.

 

إنّ فی ذلک لعبرة لمن یخشی

مراد از خشیت در «یخشی»، می تواند خشیت از خداوند باشد، جمله «و أهدیک إلی ربّک فتخشی» (در آیات پیشین) مؤید این احتمال است. اختصاص یافتن «عبرت» به «من یخشی» ـ با آن که هلاکت فرعون برای همگان درس عبرت است ـ بیانگر این نکته است که تنها، خداترسان از این عبرت بهره می گیرند.

 

3 - پندآموزی، از اهداف نقل داستان گذشتگان در قرآن

 

إنّ فی ذلک لعبرة لمن یخشی

 

4 - ضرورت مطالعه تاریخ گذشتگان و عبرت گرفتن از آن

 

إنّ فی ذلک لعبرة لمن یخشی

 

5 - شکست نهایی فرعون در مبارزه با موسی(ع)، درس عبرتی برای مخالفان پیامبر(ص) و منکران معاد

 

إنّ فی ذلک لعبرة لمن یخشی

نقل داستان موسی(ع) و فرعون ـ پس از بیان شبهات منکران معاد و نیز خطاب به پیامبر(ص) با جمله «هل أتاک...» ـ بیانگر این است که مراد از توصیف داستان مزبور به عبرت، تهدید منکران معاد و مخالفان پیامبر(ص) است که چه بسا آنان نیز در نهایت، همچون فرعون به عذاب الهی گرفتار شوند.

 

6 - ترس از خداوند و نگرانی از فرجام خویش، پرهیز دهنده انسان از انکار معاد و باز دارنده او از طغیان گری و رویارویی با پیامبران

 

إنّ فی ذلک لعبرة لمن یخشی

عبرت گرفتن از داستان فرعون، به معنای دوری از رفتار و عقاید او است که در آیات قبل نمونه های آن بیان شد.

 

7 - خداوند، حامی پیامبران و مدافعان دین در برابر مخالفان

 

فأخذه اللّه ... إنّ فی ذلک لعبرة لمن یخشی

 

8 - سرنوشت فرعون، نشانگر حاکمیت خداوند بر حوادث تاریخ

 

فأخذه اللّه ... إنّ فی ذلک لعبرة لمن یخشی

عبرت بودن فرجام فرعون برای آیندگان، مستلزم مقهور بودن همه امور در برابر اراده خداوند است.

 

9 - منکران معاد و فرعون صفتان عصر بعثت، محروم از خشیت الهی و بی تفاوت در برابر عبرت های تاریخ

 

یقولون أءنّا ... هل أتیک ... إنّ فی ذلک لعبرة لمن یخشی

تصریح به «من یخشی» برای اشاره به نبود خشیت در وجود منکران معاد است.

انبیا

حامی انبیا 7; موانع دشمنی با انبیا 6

بعثت

تاریخ مقارن بعثت 9

تاریخ

عبرت از تاریخ 4; فواید تاریخ 4; منشأ تحولات تاریخ 8

حمایتهای خدا

مشمولان حمایتهای خدا 7

خدا

آثار خشیت از خدا 6; محرومان از خشیت خدا 9; نشانه های حاکمیت خدا 8

خداترسان

عبرت پذیری خداترسان 2; فضایل خداترسان 2

طغیان

موانع طغیان 6

عبرت

عبرت بزرگ 1; عوامل عبرت 1، 2، 3، 4، 5

فرجام

آثار نگرانی از فرجام 6; نگرانی از فرجام اخروی 1; نگرانی از فرجام دنیوی 1

فرعون

شکست فرعون 5; عبرت از فرجام فرعون 1; عبرت از قصه فرعون 5; عبرت از هلاکت فرعون 2; قصه فرعون 8

قرآن

عبرت از قصص قرآن 3; فلسفه قصص قرآن 3

محمد(ص)

عبرت دشمنان محمد(ص) 5

معاد

عبرت مکذبان معاد 5; عبرت ناپذیری مکذبان معاد9; محرومیت مکذبان معاد 9; موانع تکذیب معاد 6