فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابعَیْنِ مِن قَبْلِ أَن یَتَمَاسَّا فَمَن لَّمْ یَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ ستِّینَ مِسْکِینًا ذَلِکَ لِتُؤْمِنُوا باللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ

پس هر کس نیافت، دو ماه روزه پی در پی ـ پیش از آن که باهم آمیزش کنند ـ به عهده او است، پس هر کس نتوانست، طعام دادن به شصت مسکین به عهده او است; این [کفّاره ]برای آن است که به خدا و رسولش [چنان که باید] ایمان بیاورید; و اینها حدود خداوند است، و برای کافران عذابی دردآور خواهد بود.

 

1 - ظهارکننده، در صورتی که آزاد کردن بنده برایش مقدور نباشد، باید دو ماه روزه بگیرد.

 

فمن لم یجد فصیام شهرین

 

2 - توجه و اهتمام اسلام به مقدورات و توانایی های مکلّفان، در تشریع احکام و وضع قوانین

 

فمن لم یجد ... فمن لم یستطع ... تلک حدود اللّه

 

3 - دو ماه روزه ای که به عنوان کفّاره ظهار گرفته می شود، باید پی درپی باشد.

 

فمن لم یجد فصیام شهرین متتابعین

 

4 - ظهارکننده، روزه ظهار را باید پیش از تماس و آمیزش با زنش بگیرد.

 

فصیام شهرین متتابعین من قبل أن یتماسّا

 

5 - در صورتی که گرفتن روزه برای ظهارکننده مقدور نباشد، باید شصت مسکین را اطعام کند.

 

فمن لم یستطع فإطعام ستّین مسکینًا

 

6 - ادا کردن کفّاره ظهار، نشانه ایمان راستین ظهارکننده به خدا و پیامبر(ص) است.

 

ذلک لتؤمنوا باللّه و رسوله

«ذلک» اشاره به حکم ظهار و تعیین کفّاره آن است; یعنی، این حکم بدان علت وضع شده تا شما به خدا و رسول او ایمان بیاورید. بنابراین کسی که خود را به دادن کفّاره پایبند می کند، بدین معنا است که وی به خدا و رسول او ایمان راستین دارد.

 

7 - ادای تکالیف الهی و پایبندی به تعالیم اسلام، نشانه ایمان راستین است.

 

ذلک لتؤمنوا باللّه و رسوله

 

8 - کفّاره های تعیین شده برای ظهار، حدود الهی بوده و رعایت آنها بر همگان لازم است.

 

و تلک حدود اللّه

 

9 - منکران حدود الهی در حکم کافران اند.

 

و تلک حدود اللّه و للکـفرین عذاب ألیم

 

10 - انکار حکم ظهار و تجاوز به حدود آن، در حکم کفر است.

 

و تلک حدود اللّه و للکـفرین عذاب ألیم

 

11 - عذاب دردناک الهی، کیفر کافران است.

 

و للکـفرین عذاب ألیم

 

12 - عذاب دردناک الهی، گریبانگیر کسانی خواهد شد که حدود الهی را رعایت نکرده و به آن تعدی می کنند.

 

و تلک حدود اللّه و للکـفرین عذاب ألیم

 

13 - رعایت نکردن حدود الهی در ظهار، درپی دارنده عذاب دردناک الهی است.

 

و تلک حدود اللّه و للکـفرین عذاب ألیم

 

14 - «عن أبی جعفر(ع) فی قوله عزّوجلّ ...«و من لم یستطع فإطعام ستّین مسکیناً» قال: من مرض أو عطاش;(1)

 

از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند عزّوجلّ ...«و من لم یستطع فإطعام ستّین مسکیناً» روایت شده که فرمود: [مراد، عدم استطاعت بر صوم]، ناشی از مرض یا بیماری تشنگی است».

احکام 1، 3، 4، 5

ایمان

ایمان به اسلام 7; ایمان به خدا 6; ایمان به محمد(ص) 6; نشانه های ایمان 6، 7

برده

عتق برده 1

تکلیف

عمل به تکلیف 7; قدرت در تکلیف 2، 5، 14

حدودخدا 8

تجاوز به حدودخدا 10 8; کیفر تجاوز به حدودخدا 12 8، 13; مکذبان حدودخدا 9 8

روایت 14

روزه

روزه کفاره 1، 3

ظهار

آمیزش در ظهار 4; احکام ظهار 1، 4; بی اعتنایی به کفاره ظهار 13; پرداخت کفاره ظهار 6; تکذیب کفاره ظهار 10; کفاره ظهار 1، 3، 4، 5، 8

عذاب

اهل عذاب 11، 12; عذاب دردناک 11، 12، 13; مراتب عذاب11، 12، 13; موجبات عذاب 13

کافران 9

کیفر کافران 11 9

کفاره

احکام کفاره 3، 4، 5; اطعام در کفاره 5، 14; کفاره مرتبه 1، 5، 14

کفر

موارد کفر 10

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 4، ص 116، ح 1; نورالثقلین، ج 5، ص 258، ح 18.