وَلَا أُقْسمُ بالنَّفْس اللَّوَّامَةِ

و قَسَم می خورم به نفس ملامتگر، [که شما برانگیخته خواهید شد].

 

1 - سوگند أکید خداوند، به نفس ملامت گر

و لاأُقسم بالنفس اللوّامة

 

2 - اهمیت و عظمت نفس لوامه و سرزنش گر در وجود انسان

و لاأُقسم بالنفس اللوّامة

برداشت یاد شده، با توجه به این حقیقت است که سوگند خداوند به هر چیزی، نشان دهنده اهمیت و عظمت آن چیز است.

 

3 - وجدان اخلاقی، از ابعاد وجود انسان

و لاأُقسم بالنفس اللوّامة

«وجدان اخلاقی»، اصطلاحی است رایج در موضوع انسان شناسی که می توان آن را از آیه شریفه استنباط کرد.

 

4 - انسان های دارای نفس لوّامه، بسی ارجمند در پیشگاه خداوند

و لاأُقسم بالنفس اللوّامة

 

5 - انسان های برخوردار از نفس لوّامه، دارای فرجامی نیکو در قیامت *

لاأُقسم بیوم القیمه . و لاأُقسم بالنفس اللوّامة

بیان سوگند به نفس لوّامه، پس از سوگند به روز قیامت، ممکن است بیانگر حقیقت یاد شده باشد.

 

6 - «قال رسول اللّه(ص) ... یابن مسعود أَکثِر من الصالحات و البرّ فإنّ المُحسنَ و المُسیء یندمان، یقول المحسن: یا لیتنی ازْدَدْتُ من المحسنات و یقول المسیء: قصرتُ، و تصدیق ذلک قوله تعالی: «و لااُقسم بالنفس اللوّامة»;(1)

رسول خدا(ص) فرمود: ...ای پسر مسعود! اعمال صالح و کارهای نیک را افزون انجام بده که در [قیامت ]نیکوکار و بدکار هر دو پشیمان می شوند. انسان نیکوکار می گوید: ای کاش کارهای نیک را زیادتر کرده بودم و انسان بدکار می گوید: کوتاهی و تقصیر کردم. و گواه این مطلب سخن خداوند است که فرمود: «و لا أقسم بالنفس اللوّامة».

انسان

ابعاد انسان 3; ملاک ارزش انسان 4

روایت 6

سوگند

سوگند به نفس لوامه 1

صالحان

پشیمانی اخروی صالحان 6; صالحان در قیامت 6

عمل صالح

اهمیت عمل صالح 6

فرجام

عوامل حسن فرجام 5

قرآن

سوگندهای قرآن 1

گناهکاران

پشیمانی اخروی گناهکاران 6; گناهکاران در قیامت 6

نفس لوامه

ارزش نفس لوامه 4; اهمیت نفس لوامه 2; عظمت نفس لوامه 2; نقش نفس لوامه 5، 6

وجدان

نقش وجدان 3

پی نوشت ها :

1. مکارم الأخلاق، ص 454; بحارالأنوار، ج 74، ص 104، ح 1.