-
نزول آیه (مکی)
-
سه شنبه ۷ خرداد ۱۳۹۸
وَکَذَّبُوا وَاتَّبَعُوا أَهْوَاءهُمْ وَکُلُّ أَمْرٍ مُّسْتَقِرٌّ
و به تکذیب پرداختند و از هَوس های خود پیروی کردند و هر چیزی [سرانجام در جای خود] قرار می گیرد.
1 - تکذیب آیات الهی و معجزات پیامبر(ص) از سوی کافران، معلول هواپرستی آنان
و کذّبوا و اتّبعوا أهواءهم
آمدن عبارت «و اتّبعوا أهواءهم» ـ پس از «کذّبوا»، این نکته را می رساند که خواهش های نفسانی کافران، بازدارنده ایشان از تصدیق به آیات و معجزات می باشد.
2 - تعارض و ناهمسازی میان پیام انبیا و هواهای نفسانی انسان *
و إن یروا ءایة ... و کذّبوا و اتّبعوا أهواءهم
در صورتی که «و اتّبعوا أهواءهم» علت تکذیب باشد، استفاده می شود که آنچه انسان را در قبال آیات الهی به ستیز وامی دارد; هواهای نفسانی است. بنابراین سازگاری میان هواهای نفسانی و پیام های الهی وجود ندارد.
3 - انسان، دارای انواع هواها و هوس های نفسانی
و اتّبعوا أهواءهم
جمع آمدن «أهواء»، می تواند اشاره به مطلب یاد شده باشد.
4 - واقعیت ها و امور جهان، دارای هدف و فرجامی حتمی الوقوع
و کلّ أمر مستقرّ
5 - حق ستیزی کافران، بی تأثیر در برنامه های الهی و در سد کردن راه رسالت
و کذّبوا... و کلّ أمر مستقرّ
6 - تأکید خداوند، بر پیروزی پیامبر(ص) و ناکامی کافران تکذیب گر
و کذّبوا ... و کلّ أمر مستقرّ
بیان کلی خداوند در تحقق و استقرار برنامه های از پیش تعیین شده، در حقیقت نویدی به مؤمنان و تهدیدی به کافران است که رسالت پیامبر(ص) سرانجام تثبیت خواهد شد و تکذیب گران کاری از پیش نخواهند برد.
7 - صحنه های هول انگیز قیامت و مجازات دین ستیزان، امری حتمی و تخلف ناپذیر
اقتربت الساعة ... و کذّبوا ... و کلّ أمر مستقرّ
برداشت یاد شده بدان احتمال است که «و کلّ أمر مستقرّ» در ارتباط با «اقتربت الساعة» باشد و نظر به تکذیب گران پیامبر(ص) داشته باشد که قیامت نزدیک شده و تهدیدهای الهی در مورد آنان محقق خواهد شد.
آفرینش
حتمیت تحولات آفرینش 5; فرجام آفرینش 4; هدفداری آفرینش 4
آیات خدا
عوامل تکذیب آیات خدا 1
انبیا
بی تأثیری ممانعت از رسالت انبیا 5; تعالیم انبیا و هواپرستی 2
انسان
تعدد هواوهوس انسان 3
دین
حتمیت کیفر اخروی دین ستیزان 7
قیامت
حتمیت قیامت 7
کافران
آثار هواپرستی کافران 1; بی تأثیری حق ستیزی کافران 5; حتمیت شکست کافران 6
محمد(ص)
حتمیت پیروزی محمد(ص) 6; عوامل تکذیب معجزه محمد(ص) 1