أَن رَّآهُ اسْتَغْنَی

همین که خود را بی نیاز ببیند.

 

1 - دل خوشی به ثروت زیاد، مایه روی آوردن انسان به طغیان و شکستن حریم دیگران

 

أن رءاه استغنی

«أن رءاه...» ـ به تقدیر لام تعلیل ـ مفعول له و بیانگر سبب طغیان است.

 

2 - احساس بی نیازی ـ حتی در صورت کاذب بودن آن ـ زمینه گستاخی و تجاوزگری انسان

 

أن رءاه استغنی

فعل «رآه» دلالت دارد که عامل طغیان، این است که شخص خود را بی نیاز ببیند. بنابراین، درک یا توهّم بی نیازی، عامل طغیان است; نه وجود حقیقی آن.

 

3 - احساس بی نیازی از خداوند، زمینه ساز سرکشی از خواسته های او است.

 

ربّک الأکرم . الذی علّم ... إنّ الإنسـن لیطغی . أن رءاه استغنی

آیات آغازین سوره، قرینه بر متعلق «یطغی» و «استغنی» است و نشان می دهد که طغیان در برابر خداوند و استغنا از او، از مصادیق مورد نظر آن است.

 

4 - فراهم بودن زمینه های افراط در گناه برای ثروتمندان

 

أن رءاه استغنی

 

5 - بینش انسان، رفتارساز و شکل دهنده کردار او است.

 

لیطغی . أن رءاه استغنی

 

6 - گرفتاری به طغیان، برای کسانی که در سایه کرم خداوند و به کمک علوم خدادادی، به ثروت رسیده و خود را بی نیاز می بینند، خلاف انتظار و واکنشی ناشایست در برابر نعمت های الهی است.

 

الأکرم . الذی علّم ... کلاّ إنّ الإنسـن لیطغی . أن رءاه استغنی

انسان

بینش انسان 5

بی نیازی

آثار احساس بی نیازی 2

تجاوز

زمینه تجاوز 2

ثروتمندان

زمینه گناه ثروتمندان 4; طغیان ثروتمندان 6; کفران ثروتمندان 6

حقوق

زمینه تجاوز به حقوق دیگران 1

خدا

آثار بی نیازی از خدا 3; کرامت خدا 6

طغیان

زمینه طغیان 1، 2، 3

علایق

آثار علاقه به ثروت اندوزی 1

عمل

عمل ناپسند 6; عوامل مؤثر در عمل 5

کفران

کفران نعمت 6

نعمت

نعمت علم 6