-
نزول آیه (مکی)
-
سه شنبه ۷ خرداد ۱۳۹۸
أَفَلَا یَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِی الْقُبُورِ
پس آیا او نمی داند که وقتی آنچه در قبرها است برانگیخته شود.
1 - در قیامت، مردگان از قبرها برانگیخته و پراکنده خواهند شد.
بعثر ما فی القبور
«بَعْثَرَ» (معلوم «بُعْثرَ»); یعنی، بیرون کشید; اجزا را زیر و رو کرد; متفرق ساخت; آشکار کرد و برانگیخت (صحاح اللغة). صاحب «مفردات» بعید نمی داند که فعل «بُعْثِرَ»، مرکّب از فعل های «بُعِثَ» و «اُثیرَ» باشد; زیرا معنای هر دو را دارد. مصداق بارز «ما فی القبور» ـ به قرینه ضمیر جمع عاقل در جمله «إنّ ربّهم ...» (در آیات بعد) ـ انسان ها هستند.
2 - قیامت، روز زنده شدن مردگان
بعثر ما فی القبور
بیرون ریخته شدن آنچه در قبرها هست، کنایه از زنده شدن مردگان در قیامت است. تعبیر «قبر» ـ در این آیه ـ ممکن است هر نقطه ای از جهان را که از بقایای انسان در آن اثری باشد، شامل گردد; بنابر این، آیه شریفه شامل تمامی انسان ها خواهد بود.
3 - لحظه خروج مردگان از قبرها در قیامت، وحشت انگیز و توجّه به آن، بازدارنده انسان از کفران نعمت، بخلورزی و دلبستگی شدید به ثروت است.
لکنود ... أفلایعلم إذا بعثر ما فی القبور
4 - معاد، تهدیدی برای مال دوستان و ناسپاسان
لکنود ... لحبّ الخیر لشدید . أفلایعلم إذا بعثر ما فی القبور
5 - ایمان به معاد، زمینه ساز از بین رفتن خصلت های ناروا است.
لکنود ... أفلایعلم إذا بعثر ما فی القبور
6 - ناسپاسی دشمنان دین، در برابر نعمت های خداوند و دلبستگی شدید آنها به دارایی خویش، نشان بی توجهی آنان به معاد
إنّ الإنسـن لربّه لکنود ... أفلایعلم إذا بعثر ما فی القبور
7 - لزوم شناخت ویژگی های معاد و غافل نبودن از خطرهای آن
أفلایعلم
استفهام در آیه شریفه، «انکار تعجبی» است و بر اظهار شگفتی از جهل انسان، دلالت دارد.
8 - معاد جسمانی است.
بعثر ما فی القبور
اخلاق
زمینه رفع رذایل اخلاقی 5
انسان
پراکندگی انسان ها در قیامت 1
ایمان
آثار ایمان به معاد 5
بخل
موانع بخل 3
بعث
ترسناکی بعث 3
دین
زمینه غفلت دشمنان دین 6; کفران دشمنان دین 6; مال دوستی دشمنان دین 6
ذکر
آثار ذکر بعث 3
علایق
شدت علاقه به ثروت 6
غفلت
زمینه غفلت از معاد 6; سرزنش غفلت از معاد 7
قیامت
بعث در قیامت 1; ویژگیهای قیامت 2
کفران
موانع کفران نعمت 3
کفران کنندگان
تهدید کفران کنندگان 4
مال دوستی
تهدید مال دوستی 4; موانع مال دوستی 3
مردگان
احیای اخروی مردگان 2
معاد
شناخت ویژگیهای معاد 7; معاد جسمانی 8; نقش معاد4