وَیَسْتَجِیبُ الَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَیَزیدُهُم مِّن فَضْلِهِ وَالْکَافِرُونَ لَهُمْ عَذَابٌ شَدیدٌ

 

و کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، اجابت می کند و از فضل خود به آنان افزون می دهد و کافران عذابی سخت خواهند داشت.

 

1 - خداوند، دعاها و خواسته های مؤمنان نیک کردار را اجابت می کند.

 

و یستجیب الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت

 

2 - ایمان و عمل صالح، شرط پذیرش دعا از سوی خداوند است.

 

و یستجیب الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت

 

3 - خداوند، بیش از خواسته ها و دعاهای مؤمنان نیک کردار، به آنان عطا خواهد کرد.

 

و یزیدهم من فضله

 

4 - پاداش افزون و اعطای نعمت ها بیش از انتظار مؤمنان به ایشان، نمودی از فضل الهی است.

 

و یزیدهم من فضله

 

5 - ایمان و عمل نیک، زمینه بهره وری از فضل و عنایات فزون تر خداوند

 

الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت و یزیدهم من فضله

 

6 - همراه بودن ایمان و عمل صالح، دارای ارزش و تأثیر در نزد خداوند

 

الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت و یزیدهم من فضله

 

7 - عذاب سخت و شدید خداوند، در انتظار کافران است.

 

و الکـفرون لهم عذاب شدید

 

8 - کفر، مانع بهره مندی از نتایج دعا و موجب محرومیت از تفضل الهی است.

 

الذین ءامنوا ... و یزیدهم من فضله و الکـفرون لهم عذاب شدید

به قرینه مقابله بین دو فراز آیه، می توان استفاده کرد که کافران از تفضل خداوند بی بهره اند.

 

9 - محرومیت از فضل الهی، نمودی از عذاب خداوند برای کافران

 

و یستجیب الذین ءامنوا ... و یزیدهم من فضله و الکـفرون لهم عذاب شدید

از ارتباط صدر و ذیل آیه، برداشت بالا صورت گرفته است.

 

10 - «عن أبی جعفر(ع) فی قوله تبارک و تعالی «و یستحیب الذین آمنوا و عملوا الصالحات و یزیدهم من فضله» قال: هو المؤمن یدعوا لأخیه بظهر الغیب فیقول له الملک: آمین. و یقول اللّه العزیز الجبّار و لک مِثلا ما سألت و قد أعطیت ما سألت بحبّک إیّاه;(1)

 

از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند تعالی: «و یستحیب الذین آمنوا و عملوا الصالحات و یزیدهم من فضله» روایت شده که فرمود: مراد مؤمنی است که پشت سر برادر دینی خود دعا می کند و فرشته برای او آمین می گوید و خدای عزیز جبار می فرماید (ای مؤمن) و برای تو است دو برابر آنچه برای برادرت خواستی و به خاطر این که برادرت را دوست داشتی آنچه را درخواست کردی به تو عطا کردم».

 

11 - «عن أبی عبداللّه(ع) قال: قال رسول اللّه(ص) فی قوله «و یزیدهم من فضله» الشفاعة لمن وجبت له النار ممن أحسن إلیهم فی الدنیا;(2)

 

از امام صادق(ع) روایت شده که رسول خدا راجع به این سخن خداوند «یزیدهم من فضله» (مراد از آنچه زاید بر اجابت دعای مؤمنان، به آنان داده می شود) حق شفاعت است که شفاعت می کنند برای کسانی که آتش برای آنها واجب شده ولی در دنیا از کسانی بوده اند که به آن مؤمنان نیکی کرده اند».

ایمان:

آثار ایمان 2، 6; ارزش ایمان 6; ایمان و عمل صالح 5

پاداش:

زمینه پاداش مضاعف 5

خدا:

افعال خدا 1; زمینه فضل خدا 5; زمینه لطف خدا 5; عوامل محرومیت از فضل خدا 8; محرومیت از فضل خدا 9; نشانه عذابهای خدا 9; نشانه های فضل خدا 4

دعا:

شرایط اجابت دعا 2; موانع اجابت دعا 8

روایت: 10، 11

صالحان:

اجابت دعای صالحان 1، 3; تفضل به صالحان 3

عذاب:

عذاب شدید 7; مراتب عذاب 7

عمل صالح:

آثار عمل صالح 2، 6; ارزش عمل صالح 6

فضل خدا:

مشمولان فضل خدا 3، 4

قیامت:

زمینه شفاعت در قیامت 11

کافران:

عذاب کافران 7، 9

کفر:

آثار کفر 8

مؤمنان:

آثار احسان به مؤمنان 11; اجابت دعای مؤمنان 10، 11; پاداش دعا برای مؤمنان 10; پاداش مضاعف مؤمنان 4; تأمین خواسته های مؤمنان 1، 3; تفضل به مؤمنان 3، 4، 10، 11

پی نوشت ها:

1. کافی، ج 2، ص 507، ح 3; نورالثقلین، ج 4، ص 579، ح 86 .

2. مجمع البیان، ج 9، ص 46; نورالثقلین، ج 4، ص 579، ح 87 .