وَکَذَلِکَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ فِی قَرْیَةٍ مِّن نَّذیرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءنَا عَلَی أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَی آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ

 

و بدین گونه هیچ پیامبر اخطارکننده ای را پیش از تو در شهری نفرستادیم، مگر این که اشراف خوشگذران آن گفتند: همانا ما پدرانمان را بر آیینی یافته ایم و حتماً از آثار آنان پیروی می کنیم.

 

1 - تمامی پیامبران الهی در طول تاریخ، مواجه با مخالفت مردمان مرفه و خوش گذران

 

و کذلک ما أرسلنا من قبلک فی قریة من نذیر إلاّ قال مترفوها

 

2 - دلداری خداوند به پیامبراکرم(ص)، در مسیر مبارزه با مشکلات رسالت

 

و کذلک ما أرسلنا من قبلک

 

3 - اقتدا به آیین نیاکان، تکیه گاه افراد مرفه و خوش گذران، در مخالفت با پیامبران الهی

 

ما أرسلنا من قبلک ... مترفوها إنّا وجدنا ءاباءنا علی أُمّة

 

4 - وجود نظام طبقاتی، در جوامع عصر بعثت و پیش از آن

 

و کذلک ما أرسلنا من قبلک ... إلاّ قال مترفوها

 

5 - گرایش به مادی گرایی و دنیاطلبی، قدرت اندیشه (خرد) را تضعیف و آدمی را به سوی تقلید کورکورانه سوق می دهد.

 

و کذلک ... إلاّ قال مترفوها إنّا وجدنا ءاباءنا

 

6 - پیروی و تقلید از نیاکان، عامل استمرار آیین شرک در میان ملت ها

 

و کذلک ما أرسلنا من قبلک ... إلاّ قال مترفوها إنّا وجدنا ءاباءنا علی أُمّة

با توجه به آیات پیشین ـ که در زمینه نفی شرک است ـ مطلب بالا استفاده می شود.

 

7 - تقلید کورکورانه و تعصبات قومی، از عوامل مهم گمراهی و انحرافات اعتقادی در طول تاریخ

 

و کذلک ما أرسلنا ... و إنّا علی ءاثـرهم مقتدون

 

8 - قدرتمندان و ثروتمندانِ سرمست، تشکیل دهنده جبهه اصلی مخالفان پیامبران

 

و کذلک ما أرسلنا من قبلک فی قریة من نذیر إلاّ قال مترفوها

«مُتْرَف» (از ماده «تُرفَة») به معنای فزونی و بسیاری نعمت است. با توجه به این که بسیاری از دارندگان نعمت، غرق در شهوات و هواهای نفسانی می شوند، واژه «مترف» به معنای کسانی که به نعمت مغرور شده و سرمستی و طغیان کرده اند به کار می رود.

 

9 - پیامبران الهی، در راه ایفای رسالت خود، مواجه با مشکلاتی همگون و مشابه

 

و کذلک ما أرسلنا من قبلک ... إلاّ قال مترفوها

 

10 - «انذار» مهم ترین عنصر تبلیغی در متن رسالت پیامبران الهی

 

و ما أرسلنا من قبلک فی قریة من نذیر

 

11 - پیام فرستادگان الهی، ناسازگار با منافع طبقات مرفه

 

و کذلک ما أرسلنا من قبلک ... إلاّ قال مترفوها

از این که همواره مرفهان در برابر پیام انبیا موضع می گرفتند، مطلب بالا استفاده می شود.

 

12 - اقتدا به آثار پیشینیان در زمینه مسائل اعتقادی، شیوه ای غلط و ناکارآمد

 

و کذلک ما أرسلنا ... و إنّا علی ءاثـرهم مقتدون

 

13 - آثار فکری و اعتقادی پیشینیان، سزاوار تحقیق و بازنگری است; و نه سزاوار پیروی و تقلید.

 

علی ءاثـرهم مقتدون

از لحن انتقادی آیه شریفه نسبت به پیروی از آثار نیاکان، برداشت بالا استفاده می شود.

 

14 - تأثیر اقتدار مادی انسان، در جهت گیری های فکری و اعتقادی وی

 

إلاّ قال مترفوها

 

15 - شرک در طول تاریخ، دارای ریشه در مادیت و قوم گرایی

 

إلاّ قال مترفوها إنّا وجدنا ءاباءنا علی أُمّة

 

16 - انسان، با چشم پوشی از هدایت وحی، فرو غلتیده در سنت های قومی و تقلیدهای محیطی

 

إلاّ قال مترفوها ... إنّا علی ءاثـرهم مقتدون

اقوام پیشین

اهمیت مطالعه عقیده اقوام پیشین 13; تاریخ اقوام پیشین 4; نظام طبقاتی اقوام پیشین 4

انبیا

انبیا و مرفهان 1، 11; انذارهای انبیا 10; تاریخ انبیا 1; تبلیغ انبیا 10; رسالت انبیا 9، 10، 11; فلسفه مخالفت با انبیا 3; مخالفان انبیا 8; هماهنگی مخالفان انبیا 1; هماهنگی مشکلات انبیا 9

تاریخ

تاریخ مقارن بعثت 4

تعصب

آثار تعصب قومی 7، 15، 16

تقلید

آثار تقلید از نیاکان 6; آثار تقلید کورکورانه 7; تقلید از نیاکان 3; زمینه تقلید کورکورانه 5

ثروت

نقش ثروت 14

ثروتمندان

ثروتمندان و انبیا 8

دنیاطلبی

آثار دنیاطلبی 5

روش

روش غلط 12

شرک

تاریخ شرک 15; عوامل تداوم شرک 6; منشأ شرک 15

شناخت

آفات شناخت 5

عقل

عوامل تضعیف عقل 5

عقیده

تقلید در عقیده 12; عوامل انحراف عقیده 7; عوامل مؤثر در عقیده 14

عمل

عمل ناپسند 12

قدرتمندان

قدرتمندان و انبیا 8

گمراهی

عوامل گمراهی 7

مادیگری

آثار مادیگری 5

محمد(ص)

دلداری به محمد(ص) 2; رسالت محمد(ص) 2; مشکلات محمد(ص) 2

مردم

نظام طبقاتی مردم مقارن بعثت 4

مرفهان

مرفهان و انبیا 3

وحی

آثار اعراض از وحی 16

هدایت

آثار هدایت ناپذیری 16