وَمِن دُونِهِمَا جَنَّتَانِ

و غیر از آن دو [باغ] دو باغ دیگر [نیز برای آنان ]هست.

 

1 - خائفان مقام پروردگار، علاوه بر دو بوستان بهشت، از دو بوستان دیگر نیز برخوردارند.

 

و لمن خاف مقام ربّه جنّتان ... و من دونهما جنّتان

واژه «دون» ـ در «من دونهما» ـ در صورتی که به معنای «غیر» باشد بیانگر برداشت بالا خواهد بود.

 

2 - باغ های بهشت، دارای مراتب و ارزش متفاوت

 

و من دونهما جنّتان

برداشت بالا بر این اساس است که «دون» ـ در «من دونهما»ـ بیانگر مرتبه پایین تر باشد.

 

3 - مؤمنان به تناسب عملکرد خویش، برخوردار از بهشت های متفاوت *

 

و لمن خاف مقام ربّه جنّتان ... و من دونهما جنّتان

در صورتی که «دونهما» به معنای مرتبه پایین تر باشد، احتمال می رود که دو بهشت قبل مخصوص خائفان و این دو بهشت فروتر، از آنِ کسانی باشد که در مرتبه پایین تر قرار دارند.

 

4 - ایمان و خوف از مقام ربوبی، دارای مراتب و درجات

 

و لمن خاف مقام ربّه جنّتان ... و من دونهما جنّتان

برداشت یاد شده، از تفاوت پاداش ها و مراتب آن در بهشت، به دست می آید.

 

5 - «عن أبی جعفر(ع) قال: ...و أمّا قوله «و من دونهما جنّتان» یقول من دونهما فی الفضل و لیس من دونهما فی القرب و هما لأصحاب الیمین و هی جنّة النعیم و جنّة المأوی...;(1)

 

از امام باقر(ع) روایت شده: ...اما این قول خداوند «و من دونهما جنّتان» می فرماید: پایین تر از آن دو در فضیلت نه پایین تر در نزدیکی (مکانی) و آن دو بهشت برای اصحاب الیمین است و آن [معروف] به «جنّة النعیم» و «جنّة المأوی» می باشد».

اصحاب یمین

بهشت اصحاب یمین 5

ایمان

مراتب ایمان 4

بهشت

ارزش باغهای بهشت 2; تفاوت باغهای بهشت 2; جنة المأوی 5; جنة النعیم 5; درجات بهشت 3، 5

پاداش

مراتب پاداش 3

خداترسان

باغهای اخروی خداترسان 1، 5; بهشت خداترسان 1; فضایل خداترسان 1

خشیت

مراتب خشیت 4

روایت 5

عمل

تناسب عمل و پاداش 3

مؤمنان

پاداش مؤمنان 3

پی نوشت ها :

1. اختصاص شیخ مفید، ص 356; تفسیر برهان، ج 4، ص 269، ح 2.