قَالُوا کَذَلِکَ قَالَ رَبُّکِ إِنَّهُ هُوَ الْحَکِیمُ الْعَلِیمُ

گفتند: پروردگار تو چنین گفته است، بی شک او خود حکیم و دانا است.

 

1 - اطمینان بخشی فرشتگان به همسر ابراهیم(ع)، در مورد خدایی بودن پیام و بشارتشان (فرزنددار شدن او)

 

قالوا کذلک قال ربّک

 

2 - هم سخن شدن همسر ابراهیم(ع) با فرشتگان بشارت دهنده

 

قالت عجوز عقیم . قالوا کذلک قال ربّک

 

3 - قوانین مادی عالم طبیعت، مقهور اراده خداوند

 

و بشّروه بغلـم ... و قالت عجوز عقیم . قالوا کذلک قال ربّک

تعبیر «کذلک قال ربّک»، می رساند که عوامل طبیعی مانع اراده الهی نیست; بلکه اراده او نافذ بر هستی است.

 

4 - توجه به ربوبیت الهی بر وجود انسان، زداینده هر شگفتی درباره قدرت او

 

قالوا کذلک قال ربّک

آوردن وصف «ربّک»، دربردارنده نوعی استدلال بر قدرت خدا می باشد; یعنی، آن که وجود تو را پروریده، قادر است که پیرزنی نازا را نیز بارور کند.

 

5 - خداوند، حکیم (دارای حکمت) و علیم (دارای علم گسترده) است.

 

إنّه هو الحکیم العلیم

 

6 - اعطای فرزند به همسر پیر و عقیم ابراهیم(ع)، متکی بر حکمت و علم الهی بود.

 

و قالت عجوز عقیم قالوا کذلک ... إنّه هو الحکیم العلیم

تصریح به علم و حکمت الهی، در پی نوید به اعطای فرزند، بیانگر مطلب بالا است.

 

7 - معجزات الهی، متکی به علم و حکمت گسترده او

 

و قالت عجوز عقیم . قالوا کذلک ... إنّه هو الحکیم العلیم

برداشت یاد شده با توجّه به این نکته است که باروری پیرزنی فرتوت و نازا، طبق عوامل طبیعی صورت نمی گیرد و آن گونه که به همسر ابراهیم(ع) بشارت داده شد، قطعاً امری اعجازی بوده است و این اعجاز بی دلیل نمی باشد; بلکه نشأت یافته از علم و حکمت الهی است.

 

8 - همسر ابراهیم(ع)، دارای شخصیتی والا و ارجمند در پیشگاه خداوند

 

قالت عجوز عقیم . قالوا کذلک قال ربّک

برداشت یاد شده، به خاطر این نکته است که همسر ابراهیم(ع)، با فرشتگان هم سخن شده و نیز درباره او تعبیر «ربّک» (پروردگار تو) به کار رفته است.

 

9 - امکان فرزنددار شدن زن کهنسال و نازا، در پرتو لطف و عنایت الهی

 

و بشّروه بغلـم علیم ... قالت عجوز عقیم . قالوا کذلک قال ربّک

ابراهیم(ع)

قصه ابراهیم(ع) 1، 2; همسر ابراهیم(ع) 1، 2، 6، 8

اسماوصفات

حکیم 5; علیم 5

پیری

منشأ فرزندداری در پیری 9

خدا

آثار حکمت خدا 6، 7; آثار علم خدا 6، 7; آثار لطف خدا9; حاکمیت اراده خدا 3; عوامل رفع تعجب از قدرت خدا 4

ذکر

آثار ذکر ربوبیت خدا 4

ساره

اطمینان ساره 1; فضایل ساره 8; گفتگوی ساره با ملائکه 2; منشأ فرزندداری ساره 1، 6

طبیعت

انقیاد طبیعت 3

عقیم

منشأ فرزندداری عقیم 9

معجزه

منشأ معجزه 7

ملائکه

اطمینان بخشی ملائکه 1; منشأ بشارت ملائکه 1