هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَی یُسَبِّحُ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزیزُ الْحَکِیمُ

او است خدایِ خالقِ نوآفرینِ صورت بخش که بهترین نام ها برای اوست; آنچه در آسمان ها و زمین است او را تنزیه می کنند و او است عزّتمند و حکیم.

 

1 - یگانه معبود هستی، پدیدآورنده و آفریننده خلق بدون هیچ الگوی پیشین

 

هو اللّه الخـلق البارئ

در معنای خلق، «ابداء و ابداع» نهفته است و آفرینش بدون الگو و بی سابقه را می نمایاند; چنان که «بارئ» ـ بنابر نظریه ای ـ می تواند پیامدار همین معنا و تأکیدی بر آن باشد.

 

2 - آفرینش های بشری، همواره متکی به امکانات و الگوهای موجود است.*

 

هو اللّه الخـلق البارئ

وصف «الخالق البارئ» می تواند تعریضی به صنایع و افعال بشری باشد که تمایز آن با خلق الهی در این است که آفرینش های بشری، متکی به امکانات و الگوی پیشین است.

 

3 - آفرینش الهی، متکی به تقدیر و سنجشی حکیمانه و مبرّا از هرگونه ضعف و کاستی

 

هو اللّه الخـلق البارئ

برخی از مفسران، برآنند که در معنای «خالق» آفرینش همراه با تقدیر و حکمت نهفته است و «بارئ» می تواند دربردارنده معنای «پیراستن» باشد.

 

4 - خدای یگانه، صورت بخش و شکل دهنده به مظاهر وجود و نظام هستی

 

هو اللّه ... المصوّر

 

5 - تغییر صورت ها و شکل ها در جهان طبیعت، در قلمرو تقدیر و تدبیر الهی است.

 

هو اللّه الخـلق ... المصوّر

 

6 - تنها خداوند وجودبخش و صورت آفرین، شایسته پرستش

 

لا إلـه إلاّ هو ... هو اللّه الخـلق البارئ المصوّر

اوصاف بیان شده در آیه شریفه، مشعر به علیت برای حصر الوهیت در وجود خداوند است.

 

7 - خداوند، دارای تمامی ارزش ها و صفات کمال (اسماء حسنی)

 

له الأسماء الحسنی

«الأسماء» جمع محلی به الف و لام و افاده کننده عموم است.

 

8 - تمامی صفات کمال، در والاترین مرتبه آن مخصوص ذات خدا است.

 

له الأسماء الحسنی

برداشت بالا، با توجه به این نکته است که تقدم «له» که افاده حصر می کند و واژه «حسنی» ـ که افعل تفضیل است ـ بیانگر مرحله عالی و برتر صفات و کمالات می باشد.

 

9 - تمامی موجودات آسمان ها و زمین، در حال تنزیه و تسبیح خدای یگانه اند.

 

یسبّح له ما فی السمـوت و الأرض

 

10 - هر یک از مظاهر هستی، گواهی بر مبرّا بودن آفریدگار آن، از هر عیب و کاستی

 

یسبّح له ما فی السمـوت و الأرض

برداشت یاد شده، بدان اعتبار است که مراد از «تسبیح»، تسبیح وجودی و به زبان حال باشد.

 

11 - همه موجودات جهان، دارای نوعی ادراک نسبت به مقام آفریدگار خویش

 

یسبّح له ما فی السمـوت و الأرض

چنانچه مراد از تسبیح، بیانی و گفتاری باشد ـ و نه صرفاً به زبان حال ـ برداشت بالا استفاده می شود.

 

12 - تسبیح مظاهر هستی به درگاه خداوند، تذکری به انسان غافل از یاد آفریدگار

 

لو أنزلنا هـذا القرءان علی جبل ... له الأسماء الحسنی یسبّح له ما فی السمـوت و الأرض

ارتباط این آیه با آیات پیشین و هماهنگی سیاق آنها گویای این نکته است که اگر انسان در غفلت از یاد حق به سر می برد، همه هستی ـ حتی جمادات ـ در حال تسبیح حق اند.

 

13 - خداوند، «عزیز» (پیروزمند شکست ناپذیر) و «حکیم» (کاردان) است.

 

و هو العزیز الحکیم

 

14 - اقتدار و پیروزمندی خداوند، آمیخته با حکمت و مصلحت دانی او

 

العزیز الحکیم

 

15 - ارزش ها و کمالات موجودات جهان، نمایانگر اقتدار و حکمت الهی

 

یسبّح له ... العزیز الحکیم

در صورتی که تسبیح وجودی و به زبان حال باشد، نمایانگر کمال وجودی موجودات است که خود حکایت از عزت و حکمت آفریدگار آن دارد.

آسمان

تسبیح موجودات آسمان ها 9

آفرینش

ابداع آفرینش 1

آیات خدا

آیات آفاقی 10

اسماوصفات

اسمای حسنای خدا 7; بارئ 1; حکیم 13; خالق 1; صفات جلال 10; صفات جمال 8; عزیز 13

الوهیت

ملاک الوهیت 1، 6

انسان

ویژگیهای مصنوعات انسان 2

تسبیح

تسبیح خدا 9

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 4

خدا

ابداع خدا 1; اختصاصات خدا 8; افعال خدا 4; تنزیه خدا 3; حکمت خدا 3، 14; خدا و عیب 10; دلایل تنزیه خدا 10; صورتگری خدا 4; محدوده تدبیر خدا 5; نشانه های حکمت خدا 15; نشانه های قدرت خدا 15; ویژگیهای خالقیت خدا 3; ویژگیهای قدرت خدا 14

زمین

تسبیح موجودات زمین 9

غافلان

تذکر به غافلان 12

معبودراستین

صورتگری معبودراستین 6

موجودات

آثار تسبیح موجودات 12; ادراک موجودات 11; خداشناسی موجودات 11; کمال موجودات 15; منشأ صورتگری موجودات 5