تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الحد ید – آیه 11 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

مَن ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ

کیست آن که به خدا قرض دهد قرضی نیکو تا آن را برایش مضاعف کند؟ و برای او اجری گران مایه خواهد بود;

 

1 - انفاق در راه خداوند، قرض دادن به او است.

 

و ما لکم ألاّتنفقوا فی سبیل اللّه ... من ذا الذی یقرض اللّه قرضًا حسنًا

خداوند در آیه قبل، آنانی را که از انفاق در راه او کوتاهی می کنند، مورد نکوهش قرار داده است. در این آیه نیز مؤمنان را فرامی خواند که با انفاق خویش، به خدا قرض بدهند.

 

2 - خداوند، مردم را به قرض دادن به او (انفاق کردن در راه او) فرا می خواند.

 

من ذا الذی یقرض اللّه قرضًا حسنًا

 

3 - قرض دادن به خداوند، قرضی نیکو و با ارزش است.

 

من ذا الذی یقرض اللّه قرضًا حسنًا

وصف «حسناً» می تواند قید تخصیصی و یا قید توضیحی باشد. برداشت یاد شده بر پایه احتمال دوم است.

 

4 - مرغوب بودن کالای مورد انفاق و خلوص نیت انفاق کننده، دو عنصر لازم در انفاق

 

من ذا الذی یقرض اللّه قرضًا حسنًا

در صورتی که وصف «حسناً» قید تخصیصی باشد، ناظر به حسن فاعلی (خلوص نیت) انفاق کننده و حسن فعلی (پرداخت کالای مرغوب) خواهد بود.

 

5 - خداوند، در قبال وامی که مؤمنان به او می دهند (انفاق در راه او)، دو پاداش می دهد: پاداشی در دنیا و پاداشی در آخرت.

 

من ذا الذی یقرض اللّه ... فیضـعفه له و له أجر کریم

برداشت یاد شده بدان احتمال است که جمله «فیضاعفه له»، ناظر به پاداش دنیوی و جمله «و له أجر کریم» ناظر به پاداش اخروی باشد.

 

6 - بهره جستن از خصلت نفع طلبی انسان ها، از روش های قرآن برای تشویق آنان به کارهای خیر و انفاق در راه خداوند

 

من ذا الذی یقرض اللّه ... فیضـعفه له

 

7 - خداوند، در دنیا ـ حداقل ـ دو برابر مقدار وامی را که مؤمنان به او می دهند (در راه او انفاق می کنند)، به آنان بازمی گرداند.

 

من ذا الذی یقرض اللّه ... فیضـعفه له

«مضاعفة» (مصدر «یضاعف») به دو چندان کردن و بالاتر از آن گفته می شود (مفردات راغب).

 

8 - انفاق در راه خداوند، باعث افزون شدن مال است; نه کم شدن آن.

 

من ذا الذی یقرض اللّه ... فیضـعفه له

قید «یضاعفه له»، شاید ناظر به این حقیقت باشد که کسی گمان نکند انفاق کردن در راه خداوند، سبب کم شدن سرمایه می گردد.

 

9 - انفاق در راه جهاد (تلاش برای رفع نیازمندی های جبهه و جنگ)، قرض الحسنه به خداوند است.

 

و ما لکم ألاّتنفقوا فی سبیل اللّه ... یقرض اللّه قرضًا حسنًا

با توجه به ارتباط آیه شریفه با آیه قبل و با توجه به این که مراد از انفاق در آیه قبل، برطرف کردن نیاز جبهه و جنگ می باشد; مصداق مورد نظر از «قرض الحسنه» در این جا، انفاق در جبهه و جنگ است.

 

10 - خداوند، در برابر قرض الحسنه ای که مؤمنان به او می دهند، علاوه بر بازپس دادن چند برابر آن در دنیا، پاداشی نفیس و گران سنگی نیز در آخرت به ایشان خواهد داد.

 

من ذا الذی یقرض اللّه ... فیضـعفه له و له أجر کریم

واژه «کریم» در هر مقامی، معنایی متناسب با همان مقام دارد. در این جا به معنای عظیم، نفیس و گران سنگ است.

انسان

آثار منفعت طلبی انسان 6

انفاق

آثار انفاق 8; اخلاص در انفاق 4; توصیه به انفاق 2; حقیقت انفاق1; روش تشویق به انفاق 6; مرغوبیت مورد انفاق 4; ملاک ارزش انفاق 4

انفاقگران

پاداش دنیوی انفاقگران 7; پاداش مضاعف انفاقگران 7

انگیزش

عوامل انگیزش 6

پاداش

پاداش مضاعف 5

جهاد

حقیقت انفاق برای جهاد 9

خدا

ارزش قرض به خدا 3; پاداش اخروی قرض به خدا 5، 10; پاداش دنیوی قرض به خدا 5، 10; پاداش قرض به خدا 5، 7; توصیه های خدا 2; قرض به خدا 1، 2، 9

عمل

روش تشویق به عمل خیر 6

قرض الحسنه 3

مال

زمینه ازدیاد مال 8

مؤمنان

پاداش مضاعف مؤمنان 7; پاداش مؤمنان 5