وَأَنَّا لَا نَدْرِی أَشَرٌّ أُرِیدَ بمَن فِی الْأَرْضِ أَمْ أَرَادَ بهِمْ رَبُّهُمْ رَشَدًا

و این که ما نمی دانیم آیا برای کسانی که در زمین هستند شرّی اراده شده، یا پروردگارشان برایشان خیر و صلاحی خواسته است؟

 

1 - تردید مؤمنان جن در شناخت خیر و یا شر بودن ممنوعیت آنان از استراق سمع آسمان برای اهل زمین

 

و أنّا لاندری أشرّ أُرید بمن فی الأرض أم أراد بهم ربّهم رشدًا

مقصود از «رَشَد» در این آیه ـ به قرینه مقابله آن با «شر»ـ خیر و صلاح است.

 

2 - ناتوانی مؤمنان جن، از درک صحیح تقدیر الهی در ممنوعیت آنان از استراق سمع آسمان

 

و أنّا لاندری أشرّ أُرید بمن فی الأرض أم أراد بهم ربّهم رشدًا

 

3 - محرومیت جن از شناخت مقدّرات الهی، درباره اهل زمین پس از ممنوعیت آنان از استراق سمع آسمان

 

و أنّا لاندری أشرّ أُرید بمن فی الأرض أم أراد بهم ربّهم رشدًا

 

4 - منوعیت جن از استراق سمع آسمان، در جهت خیر و صلاح اهل زمین است.

 

و أنّا لاندری أشرّ أُرید بمن فی الأرض أم أراد بهم ربّهم رشدًا

آیه دوم ـ که گویای هدایت گری قرآن به سوی رشد و درستی است ـ قرینه است براین که خداوند با نزول قرآن، خیر و صلاح بشر را اراده کرده و در این راستا جن را، از استراق سمع آسمان ممنوع ساخته است.

 

5 - تردید جن پس از ممنوع شدن از استراق سمع آسمان، در شناخت تقدیر الهی درباره اهل زمین و خیر و رشد بودن آفرینش آنها *

 

و أنّا لاندری أشرّ أُرید بمن فی الأرض أم أراد بهم ربّهم رشدًا

برداشت یاد شده، مبتنی بر این نکته است که ممنوعیت جن از استراق سمع آسمان، ظرف زمان برای پیدایش این سؤال باشد که خداوند، برای چه منظوری اهل زمین را آفرید; نه این که به چه هدفی آنان از استراق سمع، ممنوع شدند؟

 

6 - رعایت ادب، از سوی جن نسبت به خداوند

 

و أنّا لاندری أشرّ أُرید بمن فی الأرض أم أراد بهم ربّهم رشدًا

برداشت یاد شده، از آمدن فعل مجهول درباره شرّ و نسبت ندادن آن به خداوند از یک سو و نسبت دادن خیر به خداوند از سوی دیگر، به دست می آید.

 

7 - اهل زمین، تحت ربوبیت خداوند

 

أشرّ أُرید بمن فی الأرض ... ربّهم

انسان

جهل به مقدرات انسان ها 3; زمینه مصالح انسان ها 4; فلسفه خلقت انسان ها 5; مربی انسان ها 7

جن

آثار ممنوعیت استراق سمع جن 3، 4، 5; ادب جن6; شک جن 5; شک جنیان مؤمن 1; عجز جنیان مؤمن 2; فلسفه ممنوعیت استراق سمع جن 2; ممنوعیت استراق سمع جن 1

خدا

ربوبیت خدا 7; شک در مقدرات خدا 5; عجز از درک مقدرات خدا 2