یَسْمَعُ آیَاتِ اللَّهِ تُتْلَی عَلَیْهِ ثُمَّ یُصِرُّ مُسْتَکْبرًا کَأَن لَّمْ یَسْمَعْهَا فَبَشِّرْهُ بعَذَابٍ أَلِیمٍ

 

که آیات خدا را که بر او خوانده می شود، می شنود سپس با حالت تکبّر [بر کفرش] اصرار میورزد آن سان که گویی آنها را نشنیده است; پس او را به عذابی دردآور بشارت ده.

 

1 - اصرار مستکبرانه بر کفر، به رغم شنیدن آیات الهی، در پی دارنده عذابی بس دردناک

 

یسمع ءایـت اللّه ... فبشّره بعذاب ألیم

 

2 - استکبار، عامل نادیده انگاشتن حقایق وحی و اصرار بر انکار آن *

 

یسمع ءایـت اللّه تتلی علیه ثمّ یصرّ مستکبرًا کأن لم یسمعها

تعبیر «مستکبراً کأن لم یسمعها» چنین می نمایاند که صفت استکبار، از عوامل مهم کفر و پافشاری بر رد آیات روشن الهی است.

 

3 - کیفر الهی برای کافران، پس از اتمام حجت بر ایشان

 

تتلی علیه ... فبشّره بعذاب ألیم

 

4 - تهدید مستکبران کفرپیشه از سوی خداوند، به عذابی سخت و بدفرجام

 

فبشّره بعذاب ألیم

 

5 - کافران حق ناپذیر مورد تمسخر و تحقیر

 

فبشّره

ذکر عذاب، تناسبی با کاربرد واژه بشارت ندارد. ازاین رو تعبیر به بشارت می تواند به عنوان سخریه و تحقیر باشد.

 

6 - استکبار کافران و اصرارشان بر کفر، هنگام تلاوت آیات الهی بر آنان

 

تتلی علیه ثمّ یصرّ مستکبرًا

بنابراین که «ثمّ» برای تراخی رتبی باشد ـ نه زمانیـ برداشت بالا استفاده می شود.

 

7 - تکبر و غرور، مانع از دریافت حقیقت

 

ثمّ یصرّ مستکبرًا

 

8 - تأثیر مقطعی و ناپایدار آیات الهی بر روح مستکبران *

 

تتلی علیه ثمّ یصرّ مستکبرًا کأن لم یسمعها

بنابراین که واژه «ثمّ» دال بر تراخی زمانی باشد، می توان چنین برداشت کرد که آیات الهی، تأثیر گذرا و مقطعی در کافران دارد; اما در نهایت انگیزه های استکباری آنان، مانع از تأثیرگذاری آن آیات در وجود آنها می شود.

 

9 - خصلت های روحی انسان، دارای تأثیر عمیق بر شناخت های وی *

 

مستکبرًا کأن لم یسمعها

تعبیر «مستکبراً»، در صورتی که مشعر به علیت باشد، می فهماند که «کبر» به عنوان یک روحیه و خصلت بر دریافت های معرفتی و حسّی انسان تأثیر می گذارد و چه بسا آن را خنثی می کند (کأن لم یسمعها).

 

10 - دروغ پردازی و گناه پیشگی، مانع از شنود و دریافت بایسته آیات الهی است.

 

أفّاک أثیم . یسمع ءایـت اللّه ... ثمّ یصرّ مستکبرًا کأن لم یسمعها

آیات خدا

موانع درک آیات خدا 10; نقش آیات خدا 8

اتمام حجت

آثار اتمام حجت 3

استکبار

آثار استکبار 2

انسان

صفات انسان 9

تکبر

آثار تکبر 7

حق

استهزای حق ناپذیران 5; تحقیر حق ناپذیران 5; عوامل حق ناپذیری 2; موانع حق پذیری 7

خدا

اتمام حجت خدا 3; تهدیدهای خدا 4; قانونمندی کیفرهای خدا 3

دروغ

آثار دروغ 10

شناخت

آفات شناخت 10; عوامل مؤثر در شناخت 9

عذاب

تهدید به عذاب 4; عذاب دردناک 1; عذاب سخت 4; مراتب عذاب 1، 4; موجبات عذاب 1

کافران

اتمام حجت بر کافران 3; استکبار کافران 6; استهزای کافران 5; تحقیر کافران 5; تهدید کافران 4; فرجام شوم کافران 4; کافران هنگام تلاوت آیات خدا 6; کیفر کافران 3; لجاجت کافران 6

کفر

آثار اصرار بر کفر 1

گناه

آثار گناه 10

مستکبران

تأثیرناپذیری مستکبران 8; تهدید مستکبران 4; صفات مستکبران 8; فرجام شوم مستکبران 4

وحی

عوامل تکذیب وحی 2