ذَلِکُم بأَنَّکُمُ اتَّخَذْتُمْ آیَاتِ اللَّهِ هُزُوًا وَغَرَّتْکُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا فَالْیَوْمَ لَا یُخْرَجُونَ مِنْهَا وَلَا هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ

 

این بدان سبب است که شما آیات خدا را به استهزا گرفتید و زندگی دنیا مغرورتان کرد، پس امروز نه از آتش بیرون آورده می شوند و نه از آنان خواسته می شود که رضایت [خدا را] بطلبند.

 

1 - استهزای آیات الهی، شیوه کافران مستکبر و دنیامحور

 

فاستکبرتم ... اتّخذتم ءایـت اللّه هزوًا

از این که به جای «استهزأتم» و یا تعابیر مشابه دیگر، گفته شده «اتّخدتم آیات اللّه هزواً»، می توان به مطلب بالا راه برد.

 

2 - عذاب اخروی کافران، معلول استهزای ایشان نسبت به آیات الهی و فریفتگی آنان به زندگانی دنیا

 

ذلکم بأنّکم اتّخذتم ءایـت اللّه هزوًا و غرّتکم الحیوة الدنیا

 

3 - دل بستگی به حیات دنیا و به سخره گرفتن آیات الهی، دارای ارتباط و پیوستگی عمیق با یکدیگر

 

اتّخذتم ءایـت اللّه هزوًا و غرّتکم الحیوة الدنیا

از ذکر «و غرّتکم...» ـ در پی «اتّخذتم آیات...» ـ و تکیه بر آن دو به عنوان دو عامل اصلی دوزخی شدن کافرانِ مستکبر، مطلب بالا استفاده می شود.

 

4 - فریفتگی و دلبستگی به زندگی دنیایی، زمینه ساز روی آوری انسان به گناه*

 

أمّا الذین کفروا ... و کنتم قومًا مجرمین ... و غرّتکم الحیوة الدنیا

در نخستین آیه از آیات مربوط به سرنوشت کافران، بر دو مسأله تأکید شده بود: 1ـ روحیه استکباری، 2ـ گناه پیشگی. اینک در آخرین آیات مربوط به آنان نیز به دو مسأله دیگر اشاره شده است: 1ـ استهزای آیات الهی، 2ـ فریفتگی آنان به زندگی دنیا. این دو در ارتباطی تنگاتنگ با دو نکته آغازین است و از آن جا که «کنتم قوماً مجرمین» به جنبه عملی زندگی آنان اشاره دارد، «غرّتکم...» می تواند به جنبه روحی و زمینه سازی آن برای گناه کاری ایشان نظر داشته باشد.

 

5 - محکومیت ابدی کافران مستکبر به عذاب همیشگی دوزخ، نتیجه حق ستیزی ودنیا محوری آنان

 

اتّخذتم ءایـت اللّه هزوًا و غرّتکم الحیوة الدنیا فالیوم لایخرجون منها

 

6 - کافران حق ستیز، فاقد هر گونه مجال و فرصت برای عذرخواهی و رضایت طلبی از خداوند، در روز قیامت

 

و لا هم یستعتبون

«إستعتاب» (مصدر «یستعتبون») به معنای درخواست عذرخواهی است. و در این آیه می تواند کنایه از این باشد که به کافران، مجالی برای عذرخواهی و طلب رضایت خداوند، داده نمی شود.

 

7 - بی اعتنایی خداوند به بهانه تراشی ها و عذرخواهی های کافران، برای رهایی از عذاب دوزخ

 

فالیوم لایخرجون منها و لا هم یستعتبون

چنانچه از «استعتاب» (طلب عذرخواهی)، لازمه آن (قبول عذر) اراده شده باشد، برداشت بالا به دست می آید.

آیات خدا

آثار استهزای آیات خدا 2; استهزای آیات خدا 1; زمینه استهزای آیات خدا 3

جهنم

جاودانان در جهنم 5; عوامل جاودانگی در جهنم 5

حق

آثار حق ستیزی 5; رد استمهال حق ستیزان 6

دنیاطلبان

استهزاهای دنیاطلبان 1; روش برخورد دنیاطلبان 1

دنیاطلبی

آثار دنیاطلبی 2، 3، 4، 5

عذاب

عوامل عذاب اخروی 2

قیامت

رضایت طلبی در قیامت 6; عذرخواهی در قیامت 6

کافران

استهزاهای کافران 1، 2; بی اعتنایی به بهانه جویی کافران 7; جاودانگی کافران در جهنم 5; حتمیت عذاب اخروی کافران 7; حق ستیزی کافران 5; دنیاطلبی کافران 5; رد استمهال کافران 6; روش برخورد کافران 1; عذاب اخروی کافران 2

گناه

زمینه گناه 4

مستکبران

روش برخورد مستکبران 1