تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الجاثیه- آیه35 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

ذَلِکُم بأَنَّکُمُ اتَّخَذْتُمْ آیَاتِ اللَّهِ هُزُوًا وَغَرَّتْکُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا فَالْیَوْمَ لَا یُخْرَجُونَ مِنْهَا وَلَا هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ

این بدان سبب است که شما آیات خدا را به استهزا گرفتید و زندگی دنیا مغرورتان کرد، پس امروز نه از آتش بیرون آورده می شوند و نه از آنان خواسته می شود که رضایت [خدا را] بطلبند.

1 - استهزای آیات الهی، شیوه کافران مستکبر و دنیامحور

فاستکبرتم ... اتّخذتم ءایـت اللّه هزوًا

از این که به جای «استهزأتم» و یا تعابیر مشابه دیگر، گفته شده «اتّخدتم آیات اللّه هزواً»، می توان به مطلب بالا راه برد.

2 - عذاب اخروی کافران، معلول استهزای ایشان نسبت به آیات الهی و فریفتگی آنان به زندگانی دنیا

ذلکم بأنّکم اتّخذتم ءایـت اللّه هزوًا و غرّتکم الحیوة الدنیا

3 - دل بستگی به حیات دنیا و به سخره گرفتن آیات الهی، دارای ارتباط و پیوستگی عمیق با یکدیگر

اتّخذتم ءایـت اللّه هزوًا و غرّتکم الحیوة الدنیا

از ذکر «و غرّتکم...» ـ در پی «اتّخذتم آیات...» ـ و تکیه بر آن دو به عنوان دو عامل اصلی دوزخی شدن کافرانِ مستکبر، مطلب بالا استفاده می شود.

4 - فریفتگی و دلبستگی به زندگی دنیایی، زمینه ساز روی آوری انسان به گناه*

أمّا الذین کفروا ... و کنتم قومًا مجرمین ... و غرّتکم الحیوة الدنیا

در نخستین آیه از آیات مربوط به سرنوشت کافران، بر دو مسأله تأکید شده بود: 1ـ روحیه استکباری، 2ـ گناه پیشگی. اینک در آخرین آیات مربوط به آنان نیز به دو مسأله دیگر اشاره شده است: 1ـ استهزای آیات الهی، 2ـ فریفتگی آنان به زندگی دنیا. این دو در ارتباطی تنگاتنگ با دو نکته آغازین است و از آن جا که «کنتم قوماً مجرمین» به جنبه عملی زندگی آنان اشاره دارد، «غرّتکم...» می تواند به جنبه روحی و زمینه سازی آن برای گناه کاری ایشان نظر داشته باشد.

5 - محکومیت ابدی کافران مستکبر به عذاب همیشگی دوزخ، نتیجه حق ستیزی ودنیا محوری آنان

اتّخذتم ءایـت اللّه هزوًا و غرّتکم الحیوة الدنیا فالیوم لایخرجون منها

6 - کافران حق ستیز، فاقد هر گونه مجال و فرصت برای عذرخواهی و رضایت طلبی از خداوند، در روز قیامت

و لا هم یستعتبون

«إستعتاب» (مصدر «یستعتبون») به معنای درخواست عذرخواهی است. و در این آیه می تواند کنایه از این باشد که به کافران، مجالی برای عذرخواهی و طلب رضایت خداوند، داده نمی شود.

7 - بی اعتنایی خداوند به بهانه تراشی ها و عذرخواهی های کافران، برای رهایی از عذاب دوزخ

فالیوم لایخرجون منها و لا هم یستعتبون

چنانچه از «استعتاب» (طلب عذرخواهی)، لازمه آن (قبول عذر) اراده شده باشد، برداشت بالا به دست می آید.

آیات خدا

آثار استهزای آیات خدا 2; استهزای آیات خدا 1; زمینه استهزای آیات خدا 3

جهنم

جاودانان در جهنم 5; عوامل جاودانگی در جهنم 5

حق

آثار حق ستیزی 5; رد استمهال حق ستیزان 6

دنیاطلبان

استهزاهای دنیاطلبان 1; روش برخورد دنیاطلبان 1

دنیاطلبی

آثار دنیاطلبی 2، 3، 4، 5

عذاب

عوامل عذاب اخروی 2

قیامت

رضایت طلبی در قیامت 6; عذرخواهی در قیامت 6

کافران

استهزاهای کافران 1، 2; بی اعتنایی به بهانه جویی کافران 7; جاودانگی کافران در جهنم 5; حتمیت عذاب اخروی کافران 7; حق ستیزی کافران 5; دنیاطلبی کافران 5; رد استمهال کافران 6; روش برخورد کافران 1; عذاب اخروی کافران 2

گناه

زمینه گناه 4

مستکبران

روش برخورد مستکبران 1