وَلَلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرضِ وَیَومَ تَقُومُ السَّاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ

 

و حاکمیّت آسمان ها و زمین مختصّ خداوند است و روزی که قیامت بر پا شود در آن روز اهل باطل زیان می بینند.

 

1 - خداوند، یگانه فرمانروای آسمان ها و زمین

 

و للّه ملک السمـوت و الأرض

 

2 - جهان آفرینش، دارای آسمان های متعدد

 

السمـوت

 

3 - حاکمیت اراده خداوند بر مرگ و حیات انسان، نمودی از حاکمیت مطلق او بر هستی

 

قل اللّه یحییکم ثمّ یمیتکم ثمّ یجمعکم ... و للّه ملک السمـوت و الأرض

با توجه به ارتباط دو آیه، مطلب یاد شده استفاده می شود.

 

4 - شناخت حاکمیت مطلق خداوند بر هستی و توجه به آن، زداینده هرگونه شک و تردید درباره امکان معاد

 

لاریب فیه و لـکنّ أکثر الناس لایعلمون . و للّه ملک السمـوت و الأرض و یوم تقوم الساعة

تذکر به حاکمیت مطلق خداوند ـ پس از بیان «أکثر الناس لایعلمون» ـ می تواند در مقام آگاه ساختن انسان و ارائه طریق درک حقیقت به او باشد.

 

5 - روز قیامت، هنگامه خسران و زیان دیدن باطل گرایان و منکران معاد

 

و یوم تقوم الساعة یومئذ یخسر المبطلون

«مبطلون»، به معنای واردشوندگان در باطل است.

 

6 - «الساعة»، از نام های قیامت

 

و یوم تقوم الساعة

 

7 - زیان های دنیوی، امری ناچیز در قبال ضرر اخروی انسان

 

یومئذ یخسر المبطلون

تقدیم ظرف «یوم تقوم» بر «یخسر»، افاده حصر می کند و مفاد آیه این است که «هر زیانی در مقاسیه با زیان آخرت، گویی زیان نیست».

 

8 - پوچ انگاری و باطل گرایی انسان ها، دارای پیوند با شک و ناباوری آنان نسبت به قیامت

 

لاریب فیه و لـکنّ ... لایعلمون ... یومئذ یخسر المبطلون

در آیه قبل شک در معاد، معلول جهل دانسته شد و در این آیه تعبیر «مبطلون» منطبق بر همان جاهلانی است که در آن جا یاد شده اند.

 

9 - معتقدان به قیامت، به دور از باطل گرایی و ایمن از زیان اخروی

 

یومئذ یخسر المبطلون

برداشت بالا، با استفاده از مفهوم آیه صورت گرفته است.

 

10 - انکار معاد، عامل خسران و زیان انسان

 

قالوا ائتوا بـابائنا إن کنتم صـدقین ... یومئذ یخسر المبطلون

آسمان

تعدد آسمان ها 2; حاکم آسمان ها 1

آفرینش

حاکم آفرینش 3

پوچگرایی

آثار پوچگرایی 8

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 1

خدا

آثار خدا شناسی 4; اختصاصات خدا 1; حاکمیت اراده خدا 3; حاکمیت خدا 1; حاکمیت مطلق خدا 4; نشانه های حاکمیت خدا 3

ذکر

آثار ذکر حاکمیت خدا 4

زمین

حاکم زمین 1

زیان

اهمیت زیان اخروی 7; زیان دنیوی 7; عوامل زیان 10

زیانکاران

زیانکاران در قیامت 5

الساعة 6

قیامت

امنیت مؤمنان به قیامت 9; حق پذیری مؤمنان به قیامت 9; زمینه تکذیب قیامت 8; زمینه شک به قیامت 8; فضایل مؤمنان به قیامت 9; نامهای قیامت 6; ویژگیهای قیامت 5

معاد

آثار تکذیب معاد 10; زیانکاری اخروی مکذبان معاد 5; موانع شک در معاد 4