مِن وَرَائِهِمْ جَهَنَّمُ وَلَا یُغْنِی عَنْهُم مَّا کَسَبُوا شَیْئًا وَلَا مَا اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِیَاء وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ

 

جهنّم در تعقیب آنان است و آنچه کسب کرده اند و آنچه را غیر خدا معبود خود گرفته اند، کاری برایشان نمی سازد و عذابی بزرگ خواهند داشت.

 

1 - دوزخ، پایانی خفّت بار برای دروغ پردازی ها، استهزاگری ها و گناه پیشگی کافران

 

ویل لکلّ أفّاک أثیم ... اتّخذها هزوًا ... عذاب مهین . من ورائهم جهنّم

 

2 - پیشگویی خداوند، از حقارت و ذلّت سران مشرک مکه در دنیا *

 

لهم عذاب مهین . من ورائهم جهنّم

برداشت بالا بدان احتمال است که تعبیر «لهم عذاب مهین» ناظر به دنیا و «من ورائهم...» ناظر به آخرت باشد.

 

3 - توانمندی ها و امکانات مادی، بت ها و خدایان ساختگی، تکیه گاه مشرکان در دنیا

 

و لایغنی عنهم ما کسبوا شیـًا و لا ما اتّخذوا

تعبیر «ما کسبوا» ـ که اشاره به امکانات مادی دارد ـ و نیز «ما اتّخذوا...» ـ که ناظربه عقاید شرک آلود آنان است ـ نشان می دهد که آنان تمامی اتکا و امید خویش را به آن دو معطوف داشته اند.

 

4 - امکانات مادی کافران مستکبر، فاقد کمترین کارایی و گره گشایی برای ایشان در روز جزا

 

و لایغنی عنهم ما کسبوا شیـًا

 

5 - معبودهای دروغین مشرکان، فاقد کارایی و تأثیر در نجات آنان از دوزخ

 

من ورائهم جهنّم و لایغنی ... و لا ما اتّخذوا من دون اللّه أولیاء

 

6 - تنها خداوند، سرپرست و یاور حقیقی انسان ها، در دنیا و آخرت است.

 

ولا یغنی ... ما اتّخذوا من دون اللّه أولیاء

 

7 - رهایی انسان از گرفتاری های روز قیامت، تنها در پرتو ولایت خداوند و اطاعت از او است.

 

و لایغنی عنهم ... و لا ما اتّخذوا من دون اللّه أولیاء

 

8 - تنهایی و بی پناهی در قیامت، هشداری به مال اندوزان و قدرت مداران

 

و لایغنی عنهم ما کسبوا شیـًا و لا ما اتّخذوا من دون اللّه أولیاء

 

9 - عذاب سخت و جانکاه روز قیامت، فرجام کافران حق ناپذیر

 

و لهم عذاب عظیم

 

10 - حرمت شکنی و استهزا نسبت به آیات الهی، گناهی بس بزرگ و درپی دارنده عذابی سخت

 

ویل لکلّ أفّاک أثیم ... اتّخذها هزوًا ... و لهم عذاب عظیم

آیات خدا

آثار استهزای آیات خدا 10; گناه استهزای آیات خدا 10; گناه بی احترامی به آیات خدا 10

اطاعت

آثار اطاعت از خدا 7

امکانات مادی

بی تأثیری امکانات مادی 4; نقش اخروی امکانات مادی 4

انسان

مولای انسان ها 6; یاور انسان ها 6

ثروت اندوزان

هشدار به ثروت اندوزان 8

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 6

جهنم

موجبات جهنم 1

حق

عذاب اخروی حق ناپذیران 9; فرجام حق ناپذیران 9

خدا

آثار ولایت خدا 7; اختصاصات خدا 6; ولایت خدا 6

عذاب

عذاب سخت 10; مراتب عذاب 10; مراتب عذاب اخروی 9; موجبات عذاب 10

فرجام

فرجام ذلت بار 1

قدرتمندان

هشدار به قدرتمندان 8

قرآن

پیشگوییهای قرآن 2

قیامت

بی پناهی در قیامت 8; تنهایی در قیامت 8; موجبات نجات از سختیهای قیامت 7

کافران

عذاب اخروی کافران 9; فرجام کافران 1، 9; کافران در قیامت 4; کیفر استهزاهای کافران 1; کیفر دروغگویی کافران 1; کیفر گناهکاری کافران 1

گناه

گناهان کبیره 10

مستکبران

مستکبران در قیامت 4

مشرکان

اتکای مشرکان 3; بت پرستی مشرکان 3; عجز معبودان باطل مشرکان 5; قدرت طلبی مشرکان 3; مادیگرایی مشرکان 3; مشرکان در جهنم 5; معبودان باطل مشرکان 3

مشرکان مکه

ذلت دنیوی مشرکان مکه 2