إِلَّا الَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ

مگر کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند که آنان اجری پایان ناپذیر دارند.

 

1 - مؤمنانی که کارهای شایسته انجام می دهند، کمال های برتر خویش را از دست نداده، از پستی ها دور مانده اند.

 

أحسن تقویم ... أسفل سـفلین . إلاّ الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت

 

2 - توأم بودن ایمان و عمل صالح، شرط تأثیر آنها است.

 

ءامنوا و عملوا الصـلحـت

 

3 - ایمان و عمل صالح، هماهنگ با ساختار وجودی انسان و نشان باقی ماندن او، در کامل ترین نظام خلقت است.

 

أحسن تقویم ... الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت

 

4 - بی ایمانی و ترک عمل صالح، مایه گرفتار آمدن انسان در پست ترین جایگاه جهان آخرت

 

ثمّ رددنـه أسفل سـفلین . إلاّ الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت

در آیه قبل گرچه فعل «رددنا» به خداوند استناد یافته بود; ولی این آیه بیانگر آن است که بی ایمانی و ترک عمل صالح، دلیل تنزّل یافتن افراد به «أسفل سافلین» است.

 

5 - کیفرهای الهی و سقوط انسان به اعماقِ پستی ها، دستاورد عقیده و کردار خود او است.

 

ثمّ رددنـه أسفل سـفلین . إلاّ الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت

 

6 - مؤمنان دارایِ عمل صالح، از پاداشی بزرگ برخوردار خواهند شد.

 

إلاّ الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت فلهم أجر غیر ممنون

نکره بودن «أجر»، بر عظمت آن دلالت دارد.

 

7 - پاداش مؤمنان نیک کردار، هرگز کاهش نیافته و پایان نمی پزیرد.

 

فلهم أجر غیر ممنون

«مَنّ» (مصدر «ممنون»)، به معنای «قطع کردن» است و معنای «کاهش دادن» نیز برای آن گفته شده است. (صحاح اللغة)

 

8 - پاداش مؤمنانِ دارای عمل صالح، پاداشی بی منت و به دور از محاسبه و محدودیت

 

فلهم أجر غیر ممنون

در «قاموس» آمده است که «غیر ممنون»; یعنی، بدون محاسبه و صاحب «مصباح» می گوید: «مننتَ علیه منّاً»; یعنی، آنچه از نیکی ها برای کسی انجام داده ای، بر او شماره کردی. «راغب» در «مفردات»، این کار را منّت زبانی و امری نکوهیده خوانده است.

انحطاط

عوامل انحطاط 5

انسان

طبع انسان 3; نشانه های جاودانگی انسان 3

ایمان

آثار ایمان 2; آثار بی ایمانی 4; ایمان و عمل صالح 2، 3

پاداش

مراتب پاداش 6

پلیدی

معرضان از پلیدی 1

خدا

عوامل کیفرهای خدا 5

ذلت

عوامل ذلت اخروی 4

عقیده

آثار عقیده 5

عمل

آثار عمل 5

عمل صالح

آثار ترک عمل صالح 4; آثار عمل صالح 2

مؤمنان

آثار عمل صالح مؤمنان 1; پاداش بی منت مؤمنان 8; پاداش مؤمنان 6; جاودانگی پاداش مؤمنان 7; عمل صالح مؤمنان 6، 7، 8; کمال مؤمنان 1; ویژگیهای پاداش مؤمنان 7، 8