یَوْمَ لَا تَمْلِکُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَیْئًا وَالْأَمْرُ یَوْمَئِذٍ لِلَّهِ

روزی که هیچ کس برای کسی اختیار چیزی ندارد و فرمان در آن روز مختصّ خداوند است.

 

1 - هیچ کس در قیامت، برای انجام دادن کاری به نفع دیگران، از خود اختیار و مالکیتی ندارد.

 

یوم لاتملک نفس لنفس شیئًا

 

2 - قیامت، روز سلب مالکیت و اختیار از همه انسان ها است.

 

یوم لاتملک نفس لنفس شیئًا

 

3 - نیاز انسان ها به یاری یکدیگر در قیامت

 

یوم لاتملک نفس لنفس شیئًا

بیان سلب قدرت از یاری رسان، گویای آن است که نیاز به کمک وجود دارد; ولی از کسی ساخته نیست.

 

4 - فاسقان در قیامت، محروم از یاری دیگران برای رهایی از آتش دوزخ

 

و إنّ الفجّار لفی جحیم ... یوم لاتملک نفس لنفس شیئًا

 

5 - ناتوانی انسان ها از یاری رسانی به یکدیگر، از حوادث بزرگ و وصف ناپذیر قیامت

 

و ما أدریک ... ثمّ ما أدریک ما یوم الدین . یوم لاتملک نفس لنفس شیئًا

 

6 - صدور فرمان در قیامت، در اختیار خداوند و مخصوص او است.

 

و الأمر یومئذ للّه

«أمر» ممکن است مفرد «أوامر» و به معنای فرمان باشد.

 

7 - قیامت روز تخلّف ناپذیر بودن فرمان های خداوند

 

و الأمر یومئذ للّه

اختصاص «أمر» به خداوند، کنایه از این است که تنها دستور مطاع در قیامت، فرمان او است.

 

8 - زمام همه امور انسان ها در قیامت، در دست خداوند است.

 

و الأمر یومئذ للّه

ممکن است «أمر» مفرد «اُمور» و به معنای کار و شأن باشد.

 

9 - گرفتاری فاسقان به آتش جهنم، فرمان خداوند در قیامت

 

و إنّ الفجّار لفی جحیم ... و الأمر یومئذ للّه

 

10 - سیطره حاکمیت خداوند بر تمام امور قیامت، حقیقتی وصف ناپذیر و تصوّر آن بیرون از طاقت علمی بشر است.

 

و ما أدریک ... ثمّ ما أدریک ما یوم الدین ... و الأمر یومئذ للّه

بیان حاکمیت مطلقه خداوند ـ پس از اشاره به فوق تصور بودن قیامت ـ نشانه آن است که بشر، از درک حقیقت حاکمیت اخروی خدا ناتوان است.

 

11 - ناتوانی انسان ها از یاری رسانی به یکدیگر در قیامت، جلوه ای از حاکمیّت مطلقه خداوند بر رخدادهای آن است.

 

یوم لاتملک نفس لنفس شیئًا و الأمر یومئذ للّه

ارتباط صدر و ذیل آیه شریفه، گویای برداشت یاد شده است.

امداد

عجز از امداد 1; عجز از امداد اخروی 5، 11; محرومیت از امداد اخروی 4

انسان

عجز انسان ها 1، 5، 11; منشأ امور انسان ها در قیامت 8; نیاز انسان ها 3

خدا

اختصاصات خدا 6; افعال خدا 8; اوامر خدا 6، 9; حتمیت اوامر خدا 7; حاکمیت خدا 10; عجز از توصیف خدا 10; نشانه های حاکمیت خدا 11

فاسقان

حتمیت عذاب فاسقان 4; فاسقان در قیامت 4; محرومیت فاسقان 4; فاسقان در جهنم 9

قیامت

حاکم قیامت 10، 11; سلب اختیار در قیامت 2; سلب مالکیت در قیامت 2; عجز از امداد در قیامت 11; عظمت قیامت 10; ویژگیهای قیامت 2، 5، 7

نیازها

نیاز به امداد در قیامت 3