وَمَا کَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلاَّ أَن قَالُواْ أَخْرِجُوهُم مِّن قَرْیَتِکُمْ إِنَّهُمْ أُنَاسٌ یَتَطَهَّرُونَ

و جواب قوم او جز این نبود که گفتند: آنان را از شهر خود بیرون کنید; همانا آنان مرمی هستند که پاکیزگی می جویند.

 

1 قوم لوط فاقد هر گونه دلیل برای توجیه ارتکاب عمل شنیع لواط

و ما کان جواب قومه إلا أن قالوا

 

2 مبارزه لوط با برنامه های ضد اخلاقی قوم خویش موجب طرح پیشنهاد اخراج وی و همراهانش از دیارشان

و لوطاً إذ قال لقومه ... قالوا أخرجوهم

پیشنهاد اخراج لوط از یکسو به مبارزات وی مرتبط شده است ; زیرا جمله «إلا أن قالوا ... » در پاسخ تبلیغات و هدایتگریهای لوط ایراد گردیده است ; و از سوی دیگر این پیشنهاد با جمله «انهم ... » تعلیل شده است. بنابراین تصمیم قوم لوط به اخراج وی و همراهانش به دو علت بوده است: یکی مبارزه وی با فسادها و دیگری پاک زیستن وی و همراهانش.

 

3 پاک زیستی لوط و همراهانش، موجب رنجش قوم وی و عاملی برای پیشنهاد اخراج ایشان از دیارشان شد.

أخرجوهم من قریتکم إنهم اناس یتطهرون

 

4 لوط در پاک زیستی و تنزه از اعمال زشت و مبارزه با کردارهای ناپسند، دارای همگامان و یارانی متعدد بود.

و ما کان جواب قومه إلا أن قالوا أخرجوهم من قریتکم إنهم أناس یتطهرون

ضمایر جمع در جمله «اخرجوهم ... » و نیز آوردن کلمه «اناس»، حکایت از آن دارد که گروهی از مردم به لوط گرویده بودند و چون تصمیم بر اخراج لوط و یارانش در پی اعتراضهایی که در آیه قبل مطرح شد، گرفته شده، معلوم می شود مؤمنان به لوط وی را در مبارزه با فسادها و مفسدان یاری می کردند.

 

5 یاران و همگامان لوط در مقایسه با مخالفان وی بسیار اندک بودند.

قالوا أخرجوهم من قریتکم

تصمیم و پیشنهاد اخراج لوط و یارانش حکایت از آن دارد که یاران وی در مقایسه با مخالفان او بسیار اندک بودند، ورنه چنین پیشنهادی طبیعی به نظر نمی رسید.

 

6 لوط، پیامبری مهاجر به دیار سدوم، نه اهل آن سامان*

أخرجوهم من قریتکم

خداوند پیامبران پیش از لوط و پیامبر پس از وی، یعنی شعیب، را برادر قومشان خواند. ولی در مورد بعثت لوط چنین تعبیری آورده نشد. این مطلب می تواند اشاره به این باشد که لوط از افراد امت قومش نبوده است. انتساب «قریة» به مخالفان لوط با اضافه آن به «کم» می تواند بیانگر این باشد که لوط از مهاجران به آن دیار بوده است و آن دیار بنابر گفته مفسران بخشی از سرزمین کنعان بوده که به شهر سدوم معروف بوده است.

 

7 لوط و همراهانش، حتی در دیدگاه مخالفان، انسانهایی پاک و منزه از اعمال ناروا و پلید

إنهم أناس یتطهرون

 

8 قوم لوط ناامید از گرایش وی و همگامانش به منجلاب فسادها و ارتکاب رفتارهای پلید و ناروا

إنهم أناس یتطهرون

به کارگیری فعل مضارع «یتطهرون» بیانگر آن است که قوم لوط بر این باور بودند که پاک زیستی وی و همراهانش امری مستمر و مداوم است.

پیروان لوط: 4

اقلیت پیروان لوط 4 5 ; پاکی پیروان لوط 4 3، 7، 8 ; تبعید پیروان لوط 4 3

قوم لوط:

تاریخ قوم لوط 2، 3، 5، 8 ; قوم لوط و پیروان لوط 8 ; قوم لوط و لوط(ع) 7، 8 ; لواط در قوم لوط 1 ; یأس قوم لوط 8

لواط:

بیخمنطقی لواط 1

لوط(ع):

اکثریت مخالفان لوط(ع) 5 ; پاکی لوط(ع) 3، 4، 7، 8 ; تبعید لوط(ع) 2، 3 ; قصه لوط(ع) 2، 3، 4، 5، 6، 7 ; لوط(ع) در سرزمین سدوم 6 ; مبارزه لوط(ع) 2 ; هجرت لوط(ع) 6

منکرات:

مبارزه با منکرات 2، 4