تفسیر آیات قرآن کریم – سوره اسراء – آیه ۷ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا فَإِذَا جَاء وَعْدُ الآخِرَةِ لِیَسُوؤُواْ وُجُوهَکُمْ وَلِیَدْخُلُواْ الْمَسْجِدَ کَمَا دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَلِیُتَبِّرُواْ مَا عَلَوْاْ تَتْبیرًا

اگر نیکی کنید به خودتان نیکی کرده اید و اگر بدی کنید [نیز]برای خودتان است. پس هنگامی که وعده بعدی برسد [نیرویی را بر ضدّ شما برمی انگیزیم]تا چهره های شما را [افسرده]و غمگین کنند و تا داخل مسجد[الاقصی] شوند چنان که بار اول داخل آن شدند و تا هر چه را بر آن تسلط یابند به طور کامل ویران سازند.

 

1- اعلام خداوند به بنی اسرائیل پس از بازیابی توان و قدرتشان بر اینکه بازگشت نیکی و بدی کردارشان به خود آنان است.

إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم و إن أسأتم فلها

 

2- روی آوردن بنی اسرائیل به نیکوکاری و احسان، زمینه ساز بازگشت قدرت و رفاه به آنان

ثمّ رددنا لکم الکرّة ... إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم و إن أسأتم فلها

جمله «إن أحسنتم...» می تواند اشاره به این باشد که اگر شما راه صلاح و خیر در پیش گیرید، نتیجه آن ـ که همان قدرت، رفاه و آسایش است ـ نصیب شما خواهد شد.

 

3- بازتاب عمل نیک یا بد انسان، تنها متوجه خود اوست.

إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم و إن أسأتم فلها

 

4- تفصیل و تأکید در بیان نیکیها و ارزشها و اشاره و خلاصه گویی در بیان بدیها و ضد ارزشها، امری شایسته و روشی پسندیده است.

إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم و إن أسأتم فلها

تعبیر تفصیلی «إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم» در قبال تعبیر خلاصه تر «و إن أسأتم فلها» می تواند به مطلب فوق اشاره داشته باشد.

 

5- برخورداری حتمی انسان از عمل و آثار عمل خویش، سنت تغییرناپذیر الهی است.

إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم و إن أسأتم فلها

 

6- برخورداری انسانها از دستاوردهای خود، محدود به آخرت نیست.

ثمّ رددنا لکم الکرّة ... إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم و إن أسأتم فلها

مضمون آیه با توجه به آیات قبل که درباره بازتابهای دنیوی اعمال بنی اسرائیل است، تنها مربوط به آخرت نیست; بلکه مطلق است و شامل بازتابهای دنیوی و اخروی اعمال انسان نیز می شود.

 

7- فسادانگیزی و بدکرداری بنی اسرائیل، زمینه ساز شکست و نابودی آنان

بعثنا علیکم عبادًا لنا ... و إن أسأتم فلها فإذا جاء وعد الأخرة لیسئوا وجوهکم

جمله «إن أسأتم» می تواند تبیین کننده علت شکست نخستین و سرکوب شدن بعدی بنی اسرائیل باشد; یعنی، شکستهای آنان نمونه و مصداقی از نتیجه بدیهای آنهاست.

 

8- فسادانگیزی مجدد بنی اسرائیل، پس از رسیدن به قدرت و رفاه

لتفسدنّ فی الأرض مرّتین ... ثمّ رددنا لکم الکرّة علیهم ... فإذا جاء وعد الأخرة لیسئوا وجوهکم

 

9- مورد تاخت و تاز قرار گرفتن بنی اسرائیل به وسیله جنگاورانی قدرتمند، با فرا رسیدن دومین مرحله فسادانگیزی آنان و هویدا شدن غبار غم و شکست در چهره آنها

فإذا جاء وعد الأخرة لیسئوا وجوهکم

ضمیر فاعلی «هم» در «لیسئوا» به «عباداً» باز می گردد و لام در آن برای تعلیل است; یعنی، بندگان ما برای اندوهگین کردن شما (بنی اسرائیل) بیایند.

 

10- فتح مسجدالاقصی، توسط جنگاورانی نیرومند و رها شدن آن از دست بنی اسرائیل، در پی فسادانگیزی مجدد آنان

و لیدخلوا المسجد کما دخلوه أوّل مرّة

نوع مفسّران برآنند که مقصود از «المسجد»، مسجدالأقصی است.

 

11- رهاسازی مجدد مسجدالاقصی از دست بنی اسرائیل به وسیله همان فاتحان نخست و با همان شیوه نخستین

و لیدخلوا المسجد کما دخلوه أوّل مرّة

 

12- مسجدالاقصی دارای اهمیت و ارزشی بسیار در نزد مخالفان پیروزمند بنی اسرائیل

و لیدخلوا المسجد کما دخلوه أوّل مرّة

از اینکه جنگاوران در جنگ با بنی اسرائیل دو بار وارد مسجدالاقصی شدند، استفاده می شود که مسجدالأقصی برای آنان اهمیت فوق العاده ای داشته و بسیار ارزشمند بوده است.

 

13- دومین هجوم نیروهای فاتح مسجدالاقصی بر بنی اسرائیل فسادگر و سرکش، هجومی توفنده و ویرانگر

و لیتبّروا ما علوًّا تتبیرًا

«تتبیر» به معنای اهلاک است و آوردن مفعول مطلق (تتبیرا) ـ که برای تأکید است ـ إشعار به سختی هجوم دارد.

 

14- نابودی و تخریب کامل آثار و تمدن بنی اسرائیل، با دومین هجوم نیروهای توانمند و جنگاور

و لیتبّروا ما علوًّا تتبیرًا

 

15- «قال الرضا(ع) فی قول الله عزّوجلّ: «إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم و إن أسأتم فلها»: إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم و إن أسأتم فلها ربّ یغفر لها;(1)

امام رضا(ع) در باره سخن خداوند عزّوجلّ «إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم و إن أسأتم فلها» فرمود: اگر نیکویی کنید، برای خودتان نیکویی کرده اید و اگر بدی کنید، پس برای آن پروردگاری هست که آن را می بخشد».

ارزشها:

آداب تبیین ارزشها 4; آداب تبیین ضد ارزشها 4

بدیها:

آداب تبیین بدیها 4

بنی اسرائیل:

آثار احسان بنی اسرائیل 2; آثار افساد بنی اسرائیل 7، 9، 10; آثار رفاه بنی اسرائیل 8;آثار قدرت بنی اسرائیل 8; افساد بنی اسرائیل 13; اندوه بنی اسرائیل 9; تاریخ بنی اسرائیل7، 8، 9،10، 13، 14; تهاجم به بنی اسرائیل 9، 13، 14;زمینه افساد بنی اسرائیل 8; زمینه رفاه بنی اسرائیل 2; زمینه شکست بنی اسرائیل 7; زمینه قدرت بنی اسرائیل 2; زمینه هلاکت بنی اسرائیل 7;سرکوبی بنی اسرائیل 13; شکست بنی اسرائیل 9; عصیان بنی اسرائیل13; نابودی آثار باستانی بنی اسرائیل 14; نابودی تمدن بنی اسرائیل 14

خدا:

إخبار خدا 1; سنّتهای خدا 5

روایت 15:

عمل:

آثار دنیوی عمل 6; آثار عمل 5; آثار عمل پسندیده 1، 3; آثار عمل ناپسند 1، 3; فرجام عمل پسندیده 15

گناه:

فرجام گناه 15

مسجدالاقصی:

ارزش مسجدالاقصی 12; اهمیت مسجدالاقصی 12; فاتحان مسجدالاقصی 11، 13; فتح مسجدالاقصی 10، 11

نیکی:

آداب تبیین نیکی 4

پی نوشت ها :

1. عیون أخبارالرضا، ج 1، ص 294، ح 49، ب 28; نورالثقلین ، ج 3، ص 140، ح 84.