الَر کِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ بإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَی صِرَاطِ الْعَزیز الْحَمِید

ا،ل،ر.[این] کتابی است که آن را به سوی تو نازل کردیم تا مردم را به اذن پروردگارشان، از تاریکی ها به سوی نور بیرون آوری; به سوی راه [خدای] عزّتمند ستوده.

 

1- «الر» از  رمز های  قرآن است.

 

الر کتـب أنزلنـه إلیک

 

2- قرآن، کتابی است که از جانب خداوند بر پیامبر(ص) نازل شده است.

کتـب أنزلنـه إلیک

 

3- قرآن کریم، از همان آغاز نزول، از جانب خداوند «کتاب» نامیده شده است.

کتـب أنزلنـه إلیک

 

4- قرآن، کتابی نازل شده از جایگاهی بس رفیع و با عظمت

کتـب أنزلنـه إلیک

نزول در لغت به معنای فرود آمدن از جای بلند است که به تناسب موضوع، نزول از جایگاه رفیع است و نه مکان بلند.

 

5- هدف از نزول قرآن، خارج ساختن مردم از ظلمتها (گمراهیها) و رهنمونی آنان به نور (هدایت) است.

 

کتـب أنزلنـه إلیک لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور

 

6- پیامبر(ص)، وظیفه دار هدایت مردم به سوی نور و خارج کردن آنان از ظلمتها (گمراهیها) ، با تعالیم قرآن کریم

أنزلنـه إلیک لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور

 

7- قرآن، کتابی است جهانی و پیامبر(ص) برای همه انسانها مبعوث شده است .

لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور

کلمه «الناس» دلالت بر عموم مردم می کند و هیچ قیدی در کلام نیست تا «الناس» را مقیّد به گروه خاصّی نماید.

 

8- انسانها، بدون تعالیم دین و آموزه های قرآن، گرفتار انواع ظلمتها گمراهیهایند.

لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور

خداوند، هدف از نزول کتاب خویش را بیرون آوردن مردم از ظلمتها معرفی می کند و برای ظلمتها نیز هیچ گونه قیدی نیاورده است که مشخص کند مراد از آنها چیست و این، حکایت از آن دارد که بدون تعالیم دین، زندگی انسانها در ظلمت است.

 

9- کفر، ظلمت و راه خدا، نور است.

لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور

به قرینه آیات بعد، که درباره کافران و سدّ کنندگان راه خداست، مراد از «ظلمات»، کفر و مراد از «نور»، راه خداست.

 

10- راه خدا، واحد و یگانه و راه کفر و ضلالت، متعدد و گوناگون است.

لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور

برداشت فوق با توجه به استعمال «ظلمات» به صورت جمع و «نور» به صورت مفرد به دست آمده است.

 

11- تحقّق آموزه های دین و عینیت یافتن آنها در میان مردم، نیازمند به مجری ای کاردان و رهبری شایسته است.

کتـب أنزلنـه إلیک لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور

از اینکه خداوند، پیامبر(ص) را مخاطب قرار داده و برآوردن غرض و هدف از نزول قرآن را با آوردن فعل متعدی، به آن حضرت واگذار کرده است و به خود مردم واگذار نکرده است، نکته یاد شده به دست می آید.

 

12- مردم در عصر بعثت پیامبر(ص)، در انواع ظلمتها بسر می بردند.

 

لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور

 

13- سنت پیامبر(ص)، همگام و همتراز قرآن در نجات مردم از ظلمتها و هدایت آنان به سوی نور *

 

لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور

فرمان خداوند به پیامبر(ص) مبنی بر خارج ساختن مردم از ظلمتها، امری دایمی است و از طرف دیگر پیامبر(ص) همچون سایر انسانها، محکوم به ارتحال است. بنابراین برای تحقق مأموریت واگذار شده، سنت پیامبر(ص) است که همواره چنین نقشی را عهده دار می شود.

 

14- خارج ساختن مردم از ظلمت کفر و گمراهی و رهنمونی آنان به نور ایمان، حتی از سوی پیامبر(ص)، منوط به اذن و مشیت خداوند است.

 

لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور بإذن ربّهم

 

15- ربوبیت الهی، مقتضی بیرون آوردن بندگان خویش از گمراهی کفر، و هدایت آنان به نور ایمان

 

لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور بإذن ربّهم

 

16- مشیت خداوند بر هدایت مردم، از طریق راه و روش طبیعی (تشریع) انجام می گیرد.

 

کتـب أنزلنـه إلیک لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور بإذن ربّهم

با اینکه خداوند، برای هدایت مردم و بیرون بردن آنها از ظلمتها، می تواند از قدرت خویش استفاده کند و آنها را از طریق تکوین هدایت نماید; اما از کتاب و پیامبر(ص) استفاده می کند که راهی طبیعی و هدایتی تشریعی است.

 

17- پیامبر(ص)، وظیفه دار هدایت مردم به راه خدای عزتمند ستودنی، با تعالیم قرآن کریم

 

کتـب أنزلنـه إلیک لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور ...إلی صرط العزیز الحمید

 

18- راه خداوند، راهی است روشن و دارای فرجامی مشخص و بدون سردرگمی

 

لتخرج الناس من الظلمـت إلی النور ... إلی صرط العزیز الحمید

عبارت «إلی صراط العزیز» بدل از «إلی النور» است. تسمیه راه خدا به «نور» و راه غیر آن به «ظلمات» نشان می دهد که راه خداوند روشن و مشخص است; در حالی که راههای غیر آن، آمیخته با سردرگمی و بی فرجامی است.

 

19- خداوند، عزیز (شکست ناپذیر) و حمید (ستودنی) است.

 

العزیز الحمید

 

20- عزّت، غلبه و کمال، پیامد پیمودن راه خدا و پیروی از آموزه های قرآن است.

 

کتـب ... إلی صرط العزیز الحمید

اضافه شدن «صراط» به «العزیز الحمید» اشاره به این نکته دارد که سالک این راه، راه عزّت و کمال را می پیماید; زیرا حمد و ستایش در برابر کمال است.

اسما و صفات

حمید 19; عزیز 19

اطاعت

 آثار اطاعت 20; اطاعت از خدا 20; اطاعت از قرآن 20

انسان

هدایت انسان ها 17

پیروزی

 عوامل پیروزی 20

تکامل

 عوامل تکامل 20

حروف مقطعه 1

خدا

 آثار ربوبیت خدا 15; مجاری مشیت خدا 16; نقش اذن خدا 14; نقش مشیت خدا 14

دین

 دین و عینیت 11; زمینه تحقق دین 11; نقش دین 8

رهبران دینی

 نقش رهبران دینی 11

سبیل اللّه

حُسن فرجام سبیل اللّه 18; نورانیت سبیل اللّه 9; وحدت سبیل اللّه 10; وضوح سبیل اللّه 18

سنّت

 هدایتگری سنّت 13

ظلمت

 تنوع ظلمت 8، 12; زمینه ظلمت 8; موارد ظلمت 9; نجات از ظلمت 5، 6

عزّت

 عوامل عزّت 20

قرآن

 جهان شمولی قرآن 7; رموز قرآن 1؛ عظمت قرآن 4; فلسفه نزول قرآن 5; منشأ قرآن 4; نامهای قرآن 3; نقش قرآن 6، 8، 17; وحیانیت قرآن 2; ویژگیهای قرآن 7; هدایتگری قرآن 5، 6، 13

 کتاب 3

کتب آسمانی 2

کفر

تنوع کفر 10; زمینه نجات از کفر 15; شرایط نجات از کفر 14; ظلمت کفر 9

گمراهی

تعدد راههای گمراهی 10، 12; زمینه گمراهی 8; زمینه نجات از گمراهی 15; شرایط نجات از گمراهی 14; موارد گمراهی 9؛  نجات از گمراهی 5، 6

محمد(ص)

جهان شمولی رسالت محمد(ص) 7; کتاب محمد(ص) 2; مسؤولیت محمد(ص) 6، 17; وحی به محمد(ص) 2

مردم

 اهمیت هدایت مردم 6; گمراهی مردم مقارن بعثت 12

نور

 موارد نور 9

هدایت

ابزار هدایت 6، 17; روش هدایت 16; زمینه هدایت 15; شرایط هدایت 14; هدایت تشریعی 16