یَحْسَبُونَ الْأَحْزَابَ لَمْ یَذْهَبُوا وَإِن یَأْتِ الْأَحْزَابُ یَوَدُّوا لَوْ أَنَّهُم بَادُونَ فِی الْأَعْرَاب یَسْأَلُونَ عَنْ أَنبَائِکُمْ وَلَوْ کَانُوا فِیکُم مَّا قَاتَلُوا إِلَّا قَلِیلًا

می پندارند که احزاب نرفته اند و اگر احزاب [بار دیگر] بیایند آرزو می کنند که ای کاش! آنان در میان اعراب، بادیه نشین بودند و از خبرهای شما می پرسیدند و اگر در میان شما بودند جز اندکی پیکار نمی کردند.

 

1 - منافقان مدینه، می پنداشتند که احزاب متّحد، تا مدینه را فتح نکنند، پراکنده نخواهند شد.

 

یحسبون الأحزاب لم یذهبوا

 

2 - منافقان مدینه، حتی پس از هزیمت احزاب متّحد و عزیمت شان از اطراف مدینه، گمان می کردند که آنان نرفته اند.

 

یحسبون الأحزاب لم یذهبوا

 

3 - اذیت و آزار زبانی مسلمانان، در غزوه احزاب، از سوی منافقان، ناشی از این بود که می پنداشتند احزاب متّحد، نرفته اند و در اطراف مدینه خواهند ماند.

 

سلقوکم بألسنة حداد ... یحسبون الأحزاب لم یذهبوا

بنابراین احتمال که «یحسبون...» حال برای ضمیر فاعلی «سلقوا» باشد، نکته یاد شده فهمیده می شود.

 

4 - منافقان مدینه، دوست داشتند که در صورت تکرار هجوم احزاب متّحد به مدینه، در بیابان و در میان بادیه نشینان باشند.

 

و إن یأت الأحزاب یودّوا لو أنّهم بادون فی الأعراب

 

5 - منافقان مدینه، به شدت از کشته شدن و آسیب دیدن، واهمه داشتند.

 

و إن یأت الأحزاب یودّوا لو أنّهم بادون فی الأعراب

این که می فرماید: «دوست داشتند در بیابان باشند» کنایه از این است که نمی خواستند در مدینه باشند تا از جنگ، آسیبی به آنها برسد و یا کشته شوند.

 

6 - منافقان مدینه، در عین ترس از حضور در مدینه، به هنگام حمله دشمن، دوست داشتند از اخبار مربوط به مسلمانان آگاه باشند.

 

و إن یأت الأحزاب یودّوا لو أنّهم بادون فی الأعراب یسئلون عن أنبائکم

 

7 - منافقان مدینه، به پی گیری تحولات و رخدادهای مدینه، علاقه مند بودند.

 

یسئلون عن أنبائکم

 

8 - در صورت حضور منافقان مدینه، در جبهه مسلمانان، جز اندکی در جنگ و جهاد، شرکت نمی کردند.

 

و لو کانوا فیکم ما قـتلوا إلاّ قلیلاً

 

9 - منافقان مدینه، افرادی راحت طلب بودند.

 

فإذا جاء الخوف رأیتهم ینظرون إلیک تدور أعینهم ... و إن یأت الأحزاب یودّوا لو أنّهم ... و لو کانوا فیکم ما قـتلوا إلاّ قلیلاً

ترس

ترس از مرگ 5

غزوه احزاب

احزاب صدراسلام در غزوه احزاب 3; شکست احزاب صدراسلام در غزوه احزاب 2; منافقان در غزوه احزاب 3

مدینه

احزاب صدراسلام در مدینه 1

مسلمانان

اذیت مسلمانان 3

منافقان مدینه

آسایش طلبی منافقان مدینه 9; اذیتهای منافقان مدینه 3; پندارهای منافقان مدینه 1، 2، 3; ترس منافقان مدینه 5، 6; علایق منافقان مدینه 4، 6، 7; منافقان مدینه و جهاد 8; منافقان مدینه و حوادث 6، 7; منافقان مدینه و غزوه احزاب 1، 4