تحلیل هاشمی رفسنجانی از تشکیل احزاب گوناگون - کتاب انقلاب و پیروزی -- خاطرات ۱۳۵۷-۱۳۵۸

تحلیل آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی از تشکیل احزاب گوناگونتاریخ 22/12/1357      تاسیس "حزب جمهوری اسلامی"، خیلی صدا کرد؛ دیگران به فکر افتادند که در مقابل آن تشکلهایی به وجود آورند، از جمله "حزب خلق مسلمان" را درست کردند.این حزب که به اتکاء اعتبار و پشتیبانی آیت‌الله ]سیدکاظم[شریعتمداری راه اندازی شده بود، با تاسیس دفترمرکزی خود در تهران و تبریز، فعالیت خود را ]در تاریخ 22 اسفند  1357[، آغاز کرد. در آن روزها گفته می‌شد که موسسان این حزب ـ که سید صدرالدین بلاغی، سید غلامرضا سعیدی، سید هادی خسرو شاهی و برخی دیگر بودند ـ گفته‌اند "حزب خلق مسلمان"، استراتژی و تاکتیکهایی متفاوت با احزاب دیگر خواهد داشت و در اتخاذ روشهای عملی، نقطه نظرات آقای شریعتمداری را ملاک عمل قرار می‌دهند.     بعدها عملکرد منفی این حزب، به ویژه در بحث قومیت‌ها و قوم گرایی و نیز ضدیت با حزب جمهوری اسلامی که مطیع امام بود، راه آنها را از مسیر انقلاب و امام جدا کرد، به طوری که حتی مردم غیرتمند تبریز هم، آنها را در مسیری که می‌رفتند، همراهی نکردند.     در این ایام به جز این دو حزب، تقریبآ بیش از چهل حزب و جمعیت تازه، اعلام موجودیت کردند و برخی از احزاب نیز که در رژیم شاه مخفی بودند و یا سرکوب شده بودند، فعالیتهای خود را علنی ساختند. هر چند که بعدها اکثر این احزاب و جمعیت‌ها، یا غیر فعال و منفعل شدند و یا به احزاب بزرگتر پیوستند و عملا نامی و نشانی از آنها، بر جای نماند.منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 58-1357 ، انقلاب و پیروزی، زیر نظر عباس بشیری