1 .بیان مسأله

دوران ریاست جمهوری آقای به «جمهوری دوم» معروف است. گفته میشود سیاست آرمـان گرایانه ده سال اول(جمهوری اسلامی) به سیاست عملگرایانـه در جمهـور ی دوم تبـدیـ ـل شـد . «سـازشجوییواقـعبینانه»، «مـنفعتمحوری»، «اصلاحاتاقتصادی»، «همزیستی بـا دیگـران »، «مصـلحتگرایـی»، «عـادیسـازی روابـط»، «واقـعگرایـی»، «ژئوپلیتیـک» و «توسـعه گرایـی اقتصادمحور» عناوین مختلفی هستند که محققان به سیاست خارجی زمان آقایهاشمی نـسبت مـیدهند. پایان جنگ عراق عـلیه ایـران و پذیرش قطعنامه 598 ،رحلت امـام خمینـ ی(ره)، بــازنگر ی قانون اساسی، انتخاب هاشمی رفسنجانی به ریاست جمهوری، خـرابیهای جـنگ، نابودی مراکز تولید، محاصره اقتصادی و نابسامانیهای اقتصادی در سطح داخلـ ی از یکسـو، فروپاشـ ی اتحـاد شـوروی و گـشایش ناشی از پایان جنگ سرد در سـطح بـین المللی جملگـ ی از مسـائل ی بودنـد کـه «تـوسعه گرایی اقتصاد محور» را به عـنوان گـفتمان مسلط بر سیاسـت خـارج ی جمهـور ی اسلامی در این دوران درآورد(ازغندی،1381:15 .(در دستور کار قرار گرفتن اولویت های تـوسعه اقـتصادی کشور، سیاست عادیسازی روابط با سـایر کــشورها را مـ یطلبیـ د تــا از آن طــر یق بـتوان با جـذب سـرما یهگـذار یهـا ی خــارج ی، بخشـ ی از سـرما یه مـورد نیـ از بـرا ی بازسـاز ی ویرانیهای جنگ را تأمین نمود. با وقوع بحران اول خلیج فـارس در دوران هاشـم ی رفسـنجا نی، وی تلاش کرد تا شـرایط لازم بـرای عــاد یسـاز ی روابــط بـا بـاز یگران مــنطقه ای (بــه جـز اسرائیل) و بازیگران بینالمللی (به جز آمریکا) را فـراهم آورد.هاشـم ی رفسـنجان ی در پاسـخ بـه سؤالی کـه «چـه گـفتمانی را میتوان به سیاست خارجی زمـان شـما نــسبت داد؟ مـ یگویـ د: «واقـعگرایی آرمـانی، بـاید اذعـان کـرد که رعایت اسلام محـدود یتهـا یی را ایجـاد مـ یکنـد » (نبوی، 1383 .( این نکته مسأله مذکور را مورد تأیید قرار میدهد که هاشمی در بحث صدور انقـلاب ، معتقـد به صدور انقلاب از طریق تـوسعه و پیشـرفت ایـ ران بـود . بـد ین معنـا کـه پیشـرفت و آبادانـ ـی روزافزون ایران اسلامی سبب میشود که سایر کشورهای مسلمان، الگوی انقلاب اسـلام ی ایـ ران را جهت پیشرفت و توسعه،در کشور خود پیاده نمایند. در هـمین رابـطه، عادیسازی روابـط بـا دیگر کشورها را در سرلوحه کار خود در عرصه سیاست خارجی قرار داد. برجسته ترین نمودهای عینی عادیسازی روابط را میتوان در به رسمیت شناختن قواعد بازی و دیـ دارهای متــعـــ دد