بازتاب جهانی درگذشت آیت الله

 نیما صبوری

دنیای اقتصاد: درگذشت آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، سیاستمداری که از او به عنوان معمار سیاست تنش زدایی در دیپلماسی عصر جمهوری اسلامی یاد می شود، با بازتاب های گسترده بین المللی به ویژه از سوی دولت های عربی و در راس آنها امارات، بحرین، کویت و قطر همراه بود؛ اگرچه چند روز پس از این اتفاق، مصر و عربستان سعودی هنوز واکنشی به آن نشان نداده اند. در این میان سخنگویان کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا نیز به خبر درگذشت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام واکنش نشان دادند.

درگذشت سیاستمداری که از او به عنوان معمار سیاست تنش زدایی یاد می شود با بازتاب های گسترده بین المللی به ویژه از سوی دولت های عربی همراه بود. وزیر خارجه بحرین اولین مقام خارجی بود که نسبت به خبر درگذشت رئیس جمهوری سابق ایران واکنش نشان داد. واکنشی غیرمنتظره به خصوص در زمانی که روابط تهران و منامه شکرآب و تنش آلود است، نشان از جایگاه و اعتبار هاشمی رفسنجانی نزد مقامات عربی خلیج فارس دارد. با این همه مقامات سعودی نسبت به این اتفاق واکنشی نشان ندادند. در این میان واکنش آمریکا به خبر فوت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در نوع خود مهم و قابل توجه بود. ولادیمیر پوتین و بشار اسد، روسای جمهور روسیه و سوریه، نیز این ضایعه را به ملت و دولت ایران تسلیت گفتند. روسای جمهور و مقامات بسیاری از کشورها نسبت به این رویداد مهم و شخصیت منطقه ای و جهانی اکبر هاشمی رفسنجانی واکنش نشان دادند.

واکنش شیوخ خلیج فارس

به دنبال درگذشت آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، در روز یکشنبه، وزیر خارجه بحرین از جمله اولین مقامات رسمی بود که نسبت به این خبر واکنش نشان داد. بر این اساس، «شیخ خالد بن حمد الخلیفه» وزیر خارجه بحرین در پیام توییتری درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی را که از او به عنوان رئیس جمهوری سابق ایران یاد کرد، تسلیت گفت و برای او آمرزش و رحمت خدا را طلبید. در فضای تیره و تار روابط دوجانبه ریاض - تهران، تاکنون واکنشی از جانب مقامات سعودی به خبر درگذشت آیت الله هاشمی ابراز نشده، اما همه مقامات شورای همکاری خلیج فارس با صدور پیام هایی جداگانه خطاب به حسن روحانی، مراتب تسلیت و همدردی خود را نسبت به این حادثه ابراز کرده اند. شیخ «خلیفه بن زاید آل نهیان» رئیس دولت امارات، شیخ «محمد بن راشد آل مکتوم» حاکم دبی و شیخ «محمد بن زاید آل نهیان» ولیعهد ابوظبی با ارسال پیام هایی به حسن روحانی، درگذشت آیت الله هاشمی را تسلیت گفتند. همچنین «انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجه امارات در صفحه توییتر خود ضمن ابراز تسلیت به مناسبت درگذشت آیت الله هاشمی نوشت: «او یکی از صداهای واقع گرایی سیاسی و میانه روی در ایران بود.» قرقاش آیت الله رفسنجانی را «صدای پیوند خورده با انقلاب» و فردی «اعتدالگرا» نام نهاد. «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر کشور قطر نیز در واکنش به درگذشت آیت الله هاشمی، پیامی خطاب به حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران فرستاد و درگذشت آیت الله هاشمی را به دولت و ملت ایران تسلیت گفت. شیخ «صباح الاحمد الصباح» امیر کویت نیز با صدور پیامی خطاب به حسن روحانی درگذشت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام را تسلیت گفته است. همچنین ولیعهد کویت و نخست وزیر این کشور نیز با صدور پیام هایی مشابه به حسن روحانی، تسلیت گفته اند. شیخ «حمد بن عیسی آل خلیفه» پادشاه بحرین دیگر مقام عربی بود که با صدور پیامی خطاب به حسن روحانی، درگذشت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام را به دولت و ملت ایران تسلیت گفته است. او در این پیام از خداوند خواسته تا روح آیت الله هاشمی را قرین رحمت خویش گرداند. سلطان قابوس، پادشاه عمان نیز آخرین مقام عربی خلیج فارس بود که با ارسال پیامی به رئیس جمهوری ایران، درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی را تسلیت گفت.

واکنش دولت های عربی

در ادامه واکنش های عربی، بشار اسد، رئیس‎جمهوری سوریه، با ارسال دو پیام جداگانه به رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهوری ایران، درگذشت آیت‎الله هاشمی رفسنجانی را تسلیت گفت. اسد در این پیام ها ابراز کرد: «رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام به اتخاذ مواضع شجاعانه و صادقانه و اقدامات مستمر در دفاع از کرامت ملت ایران و آزادی آن معروف بود. او در همه مراحل زندگی اش بر صداقت و مودت و وحدت تاکید داشت و فردی آزاداندیش با اراده قوی بود که به کشور و مردم ایران وابستگی عمیقی داشت.» میشل عون، رئیس جمهوری لبنان با ارسال پیام تسلیتی به حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، درگذشت اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهوری اسبق و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام را تسلیت گفت. «سعد حریری» نخست وزیر لبنان در پیامی به حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران نوشت: «رحلت آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی را که شخصیتی معتدل و گشاده روی بود به حضرتعالی، خانواده ایشان و ملت ایران تسلیت می گویم.» ولید جنبلاط، رئیس حزب دروزی سوسیالیست ترقی خواه لبنان ضمن ارسال پیام های تسلیت تاکید کرد آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی با نقش آفرینی های سیاسی، تاثیر بزرگی بر تحولات داخل و خارج از ایران داشت. نبیه بری،رئیس مجلس لبنان نیز دیگر مقامی بود که در پیامی به رهبر معظم انقلاب، درگذشت یار دیرین امام و رهبری را تسلیت گفت. شیخ حسن نصرالله دبیر کل جنبش حزب الله نیز دیگر مقام لبنانی بود که این واقعه تلخ را به دولت و ملت ایران تسلیت گفت. در ادامه فواد معصوم رئیس‎جمهوری عراق نیز در پیامی به حسن روحانی درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی را تسلیت گفت.

مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق نیز این واقعه را به حسن روحانی رئیس جمهوری ایران تسلیت گفت. نوری مالکی و عمار حکیم دیگر مقامات عراقی بودند که با صدور بیانیه واکنش نشان دادند. شورای سیاسی انصارالله یمن با صدور بیانیه ای درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی را به خانواده، مردم ایران و مسوولان ارشد کشور تسلیت گفت و با اشاره به نقش انقلابی و سیاسی این فقید در انقلاب اسلامی ایران تاکید کرد که آیت الله هاشمی رفسنجانی یکی از نمادهای مبارزه با شاه پهلوی و مقابله با توطئه هایی بود که علیه مردم ایران ایجاد شده بود. همچنین عبدالملک الحوثی رهبر انصارالله یمن با صدور بیانیه ای درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی را تسلیت گفت. رهبر انصارالله گفت: «شیخ رفسنجانی به تلاش برای نزدیک کردن فرزندان امت اسلامی و دور کردن آنها از تلاش های فتنه انگیز و هرج و مرج معروف شده بود.» جنبش مقاومت اسلامی حماس نیز با صدور بیانیه ای رسمی ضایعه درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام را تعزیت و تسلیت گفت. پادشاه اردن هاشمی نیز روز دوشنبه پیام تسلیتی را به رئیس جمهوری ایران به مناسبت درگذشت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران ارسال کرد.

واکنش آمریکا

در آمریکا نیز مقامات رسمی و مطبوعات این کشور به خبر درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی واکنش نشان دادند. جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید در واکنش به خبر درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی وی را «یکی از شخصیت های برجسته ایران» توصیف کرد و گفت که کاخ سفید درگذشت ایشان را به خانواده وی تسلیت می گوید. سخنگوی کاخ سفید گفت که واشنگتن از گمانه زنی درباره تاثیر درگذشت آیت الله هاشمی بر سیاست های ایران خودداری می کند. یک مقام وزارت خارجه آمریکا نیز درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی را تسلیت گفته و وی را شخصیتی برجسته در تاریخ جمهوری اسلامی ایران توصیف کرده بود.

واکنش پوتین

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی یار دیرین امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری را تسلیت گفت. مهدی سنایی سفیر ایران در مسکو روز سه شنبه با اعلام این خبر در کانال تلگرامی خود نوشت که رئیس جمهوری روسیه درگذشت رئیس جمهوری سابق ایران را به ملت و دولت ایران تسلیت گفته است. صبح دیروز نیز نماینده ویژه وزارت امور خارجه روسیه با حضور در سفارت ایران در مسکو تسلیت درگذشت رئیس جمهوری سابق ایران را ابلاغ کرد. رئیس جمهوری اسبق ایران پایه گذار روابط تهران و مسکو پس از پیروزی انقلاب اسلامی به شمار می رود.

دیگر واکنش ها

نخست وزیران ژاپن، هند و پاکستان، روسای جمهور کوبا، آفریقای جنوبی، آذربایجان، ساحل عاج، الجزایر، افغانستان، نیکاراگوئه، بوسنی، تاجیکستان، قزاقستان، ایرلند، موریتانی، حامد کرزای رئیس جمهوری سابق افغانستان و عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت افغانستان، رئیس جمهوری سابق ترکیه، وزیر خارجه ترکیه، رئیس جمهوری و نخست وزیر ارمنستان، معاون وزیر خارجه ویتنام و سخنگوی وزارت خارجه چین از جمله مقام های خارجی بودند که به خبر درگذشت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام واکنش نشان دادند.

بازتاب در رسانه های جهان

دنیای اقتصاد- روز سه شنبه مراسم خاکسپاری رئیس فقید مجلس تشخیص مصلحت نظام با حضور گسترده مردم برگزار شد، حضور پرشوری که از دید رسانه های خارجی پنهان نماند. در این میان بیشتر رسانه های جهان به پوشش خبری این مراسم پرشکوه پرداختند که در بخش زیر به تعدادی از آنها اشاره شده است.

بی بی سی

خبرگزاری دولتی انگلیس حضور مردم در مراسم دیروز را با تیتر «جمعیت عظیم در مراسم خاکسپاری رئیس جمهوری سابق» پوشش داد. به گزارش «بی بی سی» صدها هزار نفر از مردم تهران در مراسم خاکسپاری رئیس جمهوری سابق ایران در پایتخت این کشور حضور یافتند. «در این مراسم مقامات کشوری و لشگری و نخبگان سیاسی و مذهبی از هر دو حزب اصلاح طلب و اصولگرا، از جمله حسن روحانی رئیس جمهوری این کشور و سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس حضور داشتند. در مراسم روز گذشته که از تلویزیون دولتی ایران پخش می شد، شاهد دریای خروشانی از عزاداران بودیم که در خیابان های اطراف دانشگاه تهران و مسیر تشییع حضور داشتند. عزاداران تابلوهای سیاه رنگی را که تصویر آیت الله رفسنجانی و رهبر ایران روی آن نقش بسته بود حمل می کردند که روی آن جمله «خداحافظ رزمنده قدیمی» نوشته شده بود. مراسم روز سه شنبه، بزرگ ترین مراسم خاکسپاری ای بود که بعد از فوت آیت الله خمینی (بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران) در سال ۱۹۸۹ برگزار شد.»

الجزیره

به گزارش خبرگزاری قطری «الجزیره»، هزاران نفر برای مراسم خاکسپاری رئیس جمهوری سال های ۱۹۸۹-۱۹۹۷به خیابان های تهران آمدند. این خبرگزاری با اشاره به حضور مقام معظم رهبری در این مراسم، نوشت که حسن روحانی (رئیس دولت)، علی لاریجانی (رئیس مجلس) و صادق لاریجانی (رئیس قوه قضائیه) در کنار رهبری بر پیکر آیت الله رفسنجانی نماز گزاردند. همچنین این خبرگزاری در گزارش خود از حضور مقامات ارشد سیاسی، نظامی و مذهبی از حزب و جناح های مختلف در مراسم دیروز نوشت.

سی ان ان

این شبکه در کنار پوشش حضور چشمگیر مردم در مراسم تشییع آیت الله رفسنجانی، در گزارشی به نقش بی بدیل این شخصیت در شکل گیری و حیات جمهوری اسلامی ایران پرداخت. به گزارش این خبرگزاری یکی از دلایلی که امروزه ایران وضعیتی متفاوت و امنی نسبت به سایر کشورهای منطقه دارد حضور این شخصیت در تصمیم گیری های سیاسی این کشور بوده است. همچنین این شبکه بخشی از گزارش خود را به پیام های تسلیتی که از سراسر دنیا به تهران مخابره شد اختصاص داد که در میان آنها پیامی که از جانب کاخ سفید فرستاده شد را برجسته نمود. به گزارش این شبکه، پیامی که کاخ سفید به منظور تسلیت درگذشت آیت الله رفسنجانی فرستاد از زمان شکل گیری انقلاب اسلامی تاکنون بی سابقه بوده است.