اولویت سیاست خارجی ایران در دوره سازندگی -- مقاله

درآمد :

در یک جریان طبیعی، با پایـان گـرفتن شـرایط منازعـه بـین کـشورها، تغییراتـی در نگرش و مواضـع کـشورها بوجـود مـی آیـد و بسیاری از ضـرورتهای امنیتـی کـه متـأثر از شرایط جنگی بـوده اسـت در درجـه دوم یـا سوم قرار میگیرد. با پایان یافتن جنگـی کـه مانع از تحقق سیاستهای رفـاهی مـی شـود و کشورهای درگیر را بـه ریاضـتهای اقتـصادی وادار میسازد تصمیمگیـران طـرفین منازعـه عـزم جبـران گذشـته را دارنـد و سیاسـتهای رفاهی و رشد و توسعه اقتصادی را به عنـوان یک ضرورت و بـرای دلجـویی از مـردم خـود همزمان دنبال میکنند. مسئولین جمهوری اسـلامی ایـران نیـز که در دوران جنگ شاهد جهـاد مـالی مـردم بودند پـس از خاتمـه جنـگ رشـد و توسـعه اقتصادی را اولویت نخست سیاسـتهای خـود تعریـف کردنـد. امـا آیـا راهبردهـای رشـد و توسعه اقتصادی نتیجه کـاهش تهدیـدات در سطح منطقه ای و بینالمللی بوده اسـت؟ آیـا اولویــت اقتــصادی در دوران ســازندگی بــه معنــای برتــری اســتراتژیک آن نــسبت بــه راهبردهای امنیتی بوده است؟ تـأملی عمیـق بـر سیاسـتهای داخلـی و خـارجی ایـران در دوران سازندگی حاکی از محدود شدن آزادی عمــل جمهــوری اســلامی ایــران در عرصــه بینالمللی بر اثر تغییر سیستم بینالمللی بود به طوری که فراینـد سیاسـتگذاری در ایـران خصوصاً در عرصه خارجی به شـدت متـأثر از فضای جدید بینالمللی پس ازفروپاشی نظـام دو قطبی شد. در ارتباط با تأثیر ساختار نظام بینالملل بـر دولتهـا شـاید تعریـف پرفـسور روحا... رمضانی از سیاست خارجی کـشورهای در حال توسعه مانند ایـران بـسیار کـاربردی باشد. به تعبیر ایشان «سیاست خارجی یعنی تلاش برای بهینهسازی آزادی عمل در نظـام بـینالملـل بـه منظـور دسـتیابی بـه اهـداف » هــر چــه تــأثیر ســاختار نظــام 1 خــارجی. بینالملل بر یک بـازیگر بیـشتر باشـد، آزادی عمل آن در عرصه نظام بینالمل کمتر خواهد بود. فروپاشی نظام دو قطبی که عملاً از زمان تخریب دیوار برلین در 1989 صورت گرفـت، قواعد نهادینه شده سیستم مربوطه را از کـار انداخت و آزادی عمـل آمریکـا را در سیـستم بینالملل را به شدت افزایش داد. موقعیت ژئواستراتژیک و ژئواکونومیـک خاورمیانه و جایگـاه حـساس ایـران در آن از یــک ســو و تقابــل و تعــارض ایــدئولوژیک جمهـوری اسـلامی ایـران بـا ایـالات متحـده امریکا از سوی دیگـر باعـث شـدند فروپاشـی نظام دو قطبی، سیاسـت خـارجی جمهـوری