افتتاح فرهنگستان علوم پزشکی
آیت الله هاشمی رفسنجانی در مراسم افتتاح فرهنگستان علوم پزشکی که با حضور پزشکان و متخصان علوم پزشکی و ادبیات فارسی در برگزار شده بود، شرکت کردند.
فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران سازمانی است ایجاد آن که در پانزدهم دیماه ۱۳۶۶ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و سپس در تاریخ ۱۸ دی ۱۳۶۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و از همان تاریخ آغاز به کار نمود.
هدف فرهنگستان نیل به استقلال علمی و فرهنگی و توسعه علوم و فنون پزشکی و تقویت روح پژوهش و ارتقای سطح علوم پزشکی کشور و دستیابی به آخرین یافته‌ها و نوع آوری‌ها در عرصه دانش پزشکی از طریق فعالیت‌های جمعی و جذب حمایت از دانشمندان و محققان برجسته و تشویق آنان است.
ارکان فرهنگستان
ارکان فرهنگستان عبارت است از:
- رئیس‌جمهور در مقام ریاست عالیه فرهنگستانها
- هیئت امنا متشکل از معاون اول رئیس‌جمهور به عنوان ریاست هیئت امنا، رؤسا و دبیران فرهنگستانها و دو نماینده از هر فرهنگستان، و وزرای علوم تحقیقات و فناوری و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
- مجمع عمومی (متشکل از اعضای علمی پیوسته)
- رئیس فرهنگستان
- شورای علمی (رئیس فرهنگستان و رؤسای گروه‌های علمی)
- دبیر
- معاون پژوهشی
گروه‌های علمی
گروه‌های علمی فرهنگستان علوم پزشکی عبارتند از:
- گروه علوم بالینی
- گروه علوم پایهٔ پزشکی
- گروه علوم پیراپزشکی
- گروه علوم دارویی
- گروه علوم دندان‌پزشکی
- گروه علوم بهداشتی و تغذیه
- گروه طب اسلامی و طب سنتی
- گروه مشورتی بانوان متخصص
فرهنگستان دارای اعضای پیوسته، وابسته و افتخاری است که با پیشنهاد رئیس فرهنگستان یا حداقل پنج تن از اعضای مجمع و با تصویب مجمع عمومی، با حکم رئیس فرهنگستان، به عضویت فرهنگستان پذیرفته می‌شوند. عضویت اعضای پیوسته و افتخاری مادام‌العمر است.
- اعضای پیوسته باید ایرانی و ملتزم به رعایت قوانین جمهوری اسلامی ایران باشند. همچنین، این اعضا باید حداقل دارای درجهٔ دانشیاری یا رهبری پژوهش باشند.
دانشمندان برجستهٔ بین‌المللی که به عضویت افتخاری فرهنگستان پذیرفته می‌شوند، وظیفه‌ای در فرهنگستان ندارند و انتخاب ایشان به احترام مقام علمی‌شان است. عضویت اعضای وابسته برای مدت چهار سال خواهد بود. فرهنگستانفصلنامه و انتشارات دارد و گاهی نیز کنگره و همایش برگزار می‌کند و جوایزی به پژوهشگران و دانشمندان برجستهٔ رشته‌های علوم پزشکی اهدا می‌کند.
ریاست فرهنگستان
ریاست فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی از ابتدای کار و به مدت نوزده سال با ایرج فاضل بود تا در ۱۸ آذر ۱۳۸۸ به پیشنهاد محمود احمدی‌نژاد و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی این منصب به علیرضا مرندی سپرده شد.
اعضاء فرهنگستان
در حال حاضر فرهنگستان علوم پزشکی دارای ۳۲ عضو پیوسته و ۳۰ عضو وابسته می‌باشد که بهادر اعلمی هرندی، فرشته معتمدی، حسن عارفی، ابوالحسن ندیم، مسلم بهادری، علی ملک‌حسینی، ابوتراب نفیسی (درگذشته)،عباسقلی دانشور، رضا نفیسی، منوچهر دوایی، علی نوبخت حقیقی، کمال‌الدین دهشیری، فرخ سعیدی، حسن فرسام، عباس شفیعی، ایرج فاضل، کریم واعظ‌زاده، رضا قریب، علی اکبر ولایتی، جمال گوشه، کریم وصال، علیرضا یلدا(درگذشته)، حسین میرشمسی، اسماعیل یزدی، محمدرضا زالی، محمدرضا محرری (درگذشته)، علی زرگری، مینو محرز، صادق مسرت، بهروز برومند، مسعود کنزی، داریوش فرهود از جمله اعضای دائم هستند.
فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران
اساسنامه فرهنگستان علوم پزشکی که در جلسه 704 مورخ 1390/10/6 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ 1390/7/17رئیس فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود:
ماده 1. هدف
- مشاوره، نظریه‌پردازی و آینده‌نگری در همه زمینه‌های سلامت
- نیل به استقلال علمی و فرهنگی
- توسعه علوم و فنون در حیطه سلامت
- تقویت روح پژوهش جهت دستیابی به مؤثرترین و علمی‌ترین و‌آخرین یافته‌ها و نوآوری‌ها در عرصه علوم سلامت
- کمک به دستیابی جامعه و آحاد مردم به بالاترین سطح سلامت همه جانبه با رویکرد‌های زیر: اعتلای اخلاق پزشکی، فرهنگ بومی، عدالت در سلامت، محوریت انسان سالم در پیشرفت و توسعه، تکریم و الگوسازی، بنیان‌های اسلامی و فرهنگ‌سازی مناسب
- مشارکت در دیده‌بانی و رصد و پالایش همه ابعاد سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی
- صیانت از میراث فرهنگی و تمدن اسلامی و ایرانی در عرصه علوم سلامت
- رشد و گسترش دانش‌های فلسفه و حکمت، اخلاق و فقه اسلامی در حوزه سلامت و پزشکی
ماده 2. وظایف
- تلاش در جهت تحقق چشم‌انداز کشور در تمدن‌سازی و الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی در کلیه اهداف و وظایف فرهنگستان.
- کمک به تحقق نقشه جامع علمی کشور، ارتقاء کارآمدی نظام، دفاع از مرزهای اعتقادی، وحدت، امنیت ملی و صیانت از فرهنگ و هویت اسلامی و ایرانی.
- تحلیل چالش‌ها و ارائه توصیه‌های کاربردی، مراقبتی و خدماتی برای ارتقای نظام سلامت کشور.
- نقد سیاست‌ها و برنامه‌های در حال اجرا در حوزه سلامت و ارائه پیشنهادها به مراجع و دستگاه‌های ذی‌ربط.
- ترجمان دانش در علوم سلامت و عرصه‌های ارائه مراقبت‌ها و خدمات سلامت با بهره‌گیری از فعالیت‌های جمعی و جذب حمایت و تشویق دانشمندان، پژوهشگران، نخبگان و صاحب‌نظران کشور.
- ارائه و طرح فرضیه‌ها و نظریه‌های علمی، کوشش در راستای گسترش مرزهای دانش و تلاش برای ارتقای سطح دانش و پژوهش کشور همگام با حفظ استقلال علمی و فرهنگی و هماهنگ با نقشه جامع علمی کشور در عرصه سلامت.
- همکاری و ارائه راهکار برای تقویت فرهنگ اسلامی، سلامت معنوی و اخلاق پزشکی و تلاش جهت شناخت و ترویج فقه سلامت.
- زمینه‌سازی و حمایت از پایه‌ریزی و گسترش دانش‌های فلسفه و حکمت، اخلاق و فقه اسلامی در حوزه سلامت و پزشکی و تربیت نیروی انسانی در حوزه‌های مذکور با همکاری حوزه و دانشگاه.
- مطالعه و تدوین سند و برنامه جامع برای تربیت پزشک حکیم در حوزه سلامت با همکاری حوزه و دانشگاه.
- پالایش، تقویت و ترویج فرهنگ عمومی سلامت در جامعه.
- انجام امور مشاوره علمی و پژوهشی اساسی در مسائل مربوط به دانش، نظریه‌پردازی و فناوری که از سوی قوای سه‌گانه، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مراکز علمی و پژوهشی از فرهنگستان درخواست می‌شود و ارائه پیشنهاد‌های لازم.
- مطالعه تجربیات کشورها در کسب و توسعه دانش و فناوری حوزه سلامت و همچنین بررسی آخرین یافته‌های علمی و نحوه استفاده از آنها با توجه به زمینه‌ها و امکانات موجود در کشور.
- تشویق و ترغیب دانشمندان و پژوهشگران به نوآوری و خلق آثار علمی از طریق حمایت مادی و معنوی ایشان.
- حمایت از ایجاد تسهیلات لازم جهت مبادله اطلاعات و نتایج تحقیقات و تبادل‌نظر بین دانشمندان و محققان و مبادله متخصصان و پژوهشگران علوم سلامت با سایر کشورها به ویژه کشورهای اسلامی برای حفظ و احیای میراث پزشکی اسلامی و ایرانی با پرداخت کمک هزینه، واگذاری بورس، فرصت‌های مطالعاتی و استفاده از مسافرت‌های علمی از طریق مراجع ذی‌ربط.
- بررسی و پیشنهاد ضوابط در خصوص ارتقاء سطح علمی سمینارها، همایش‌ها و کنفرانس‌های پزشکی در سطح ملی و ارزیابی اینگونه همایش‌ها.
- حمایت از برگزاری همایش‌های علمی در زمینه جدیدترین یافته‌های علوم سلامت
- انتشار اطلاعات و دانسته‌های علوم سلامت از طریق انتشار مجلات و کتاب‌های علمی، پژوهشی و کاربردی به ویژه یافته‌های نوین علوم سلامت در سطح کشور و جهان.
- تشویق و تکریم دانشمندان و خدمات آنان و اعطای پاداش، جایزه و نشان علمی به دانشمندان، پژوهشگران و مؤسساتی که خدمات علمی برجسته‌ای انجام داده‌اند.
- پیشنهاد و تخصیص اعتبارات و امکانات تحقیقاتی برای فعالیت‌های دانشمندان برجسته.
- ایجاد ارتباط با فرهنگستان‌‌های سلامت و علوم پزشکی سایر کشورها و بررسی و تصویب عضویت فرهنگستان در مجامع و سازمان‌های جهانی که وظایف و اهداف همسو با وظایف و اهداف فرهنگستان دارند در چارچوب قوانین و مقررات کشور.
- اعتلای انجمن‌ها و بهره‌گیری و استفاده از توان انجمن‌های علمی گروه پزشکی و انجمن‌هایی که به نحوی با سلامت ارتباط دارند و تشویق و ترغیب مشارکت آنها در زمینه‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در ابعاد مختلف سلامت.
- بررسی و تحلیل وضعیت علمی و فنی، آموزشی و پژوهشی علوم پزشکی و ارائه پیشنهاد در زمینه بهبود و ارتقای آن به مراجع ذی‌ربط.
تبصره: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر دستگاه‌ها همکاری‌های لازم را در چارچوب این اساسنامه با فرهنگستان علوم پزشکی به عمل می‌آورند.
ماده 3. ارکان:
- رئیس جمهور در مقام ریاست عالیه
- هیأت امنا
- مجمع عمومی
- رئیس فرهنگستان
- شورای علمی
- دبیر
- معاون علمی
ماده 4. ترکیب هیئت امناء:
- معاون اول رئیس جمهور (رئیس هیئت امناء)
- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
- دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی
- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
- معاون علمی و فناوری رئیس جمهور
- رئیس بنیاد ملی نخبگان
- رؤسای فرهنگستانها
- دو نفر از دانشمندان و صاحب‌نظران به پیشنهاد رئیس فرهنگستان
- یک نفر از شخصیت‌های حوزوی آشنا به فقه و اخلاق پزشکی به انتخاب شورای عالی انقلاب فرهنگی
ماده 5. ترکیب مجمع عمومی:
مجمع عمومی مرکب از کلیه اعضای پیوسته فرهنگستان است. جلسات مجمع حداقل سالی 4 بار و به صورت فصلی تشکیل می‌شود.
تبصره 1: اعضای وابسته می‌توانند با مجوز رئیس فرهنگستان، بدون حق رأی در مجمع عمومی شرکت کنند.
تبصره 2: ریاست مجمع با رئیس فرهنگستان است.
ماده 6. وظایف مجمع عمومی:
- تصویب سیاست‌ها و برنامه‌های راهبردی فرهنگستان
- تصویب آئین‌نامه داخلی در چارچوب اساسنامه
- تعیین دانشمندانی که شرایط دریافت پاداش، جایزه، مدال یا نشان را دارند و معرفی ایشان به ریاست عالیه فرهنگستانها از طریق رئیس فرهنگستان
- انتخاب اعضای پیوسته، وابسته و افتخاری به پیشنهاد رئیس فرهنگستان
تبصره: تعیین تعداد اعضای پیوسته و کاهش و افزایش به پیشنهاد فرهنگستان و با تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی امکان‌پذیر است.
- تصویب گروه جدید، ادغام و انحلال گروه‌ها با پیشنهاد رئیس فرهنگستان
ماده 7. ترکیب شورای علمی:
- رئیس فرهنگستان ( رئیس شورا)
- رؤسای گروه‌های علمی
- معاون علمی فرهنگستان (دبیر شورا)
- دبیر فرهنگستان
ماده 8. وظایف شورای علمی:
- بررسی سیاست‌ها و برنامه‌های علمی فرهنگستان و پیشنهاد آن به مجمع عمومی برای تصویب
- تدوین و پیشنهاد آئین‌نامه‌های نحوه اجرای فعالیت‌های علمی فرهنگستان و ارائه آن به مجمع عمومی برای تصویب
- بررسی و تصویب برنامه‌های راهبردی و پیشنهادی گروه‌های علمی
- بررسی و اظهارنظر در مورد طرح‌های علمی و ارجاع آن به گروه‌های ذی‌ربط
- تعیین اهم مسائل و موضوعاتی که لازم است مورد تحقیق قرار گیرد و پیشنهاد آنها به مراکز علمی ذی‌صلاح در کشور
- تهیه و تدوین ضوابط مربوط به اعطای پاداش و جوایز و بورس و نشان و مدال به افراد واجد شرایط و پیشنهاد آن به هیئت امناء‌جهت تصویب
- پیشنهاد و معرفی دانشمندانی که شرایط دریافت پاداش یا جایزه یا مدال یا نشان را دارند به مجمع عمومی برای تصویب
- انجام دادن سایر کارهایی که از سوی هئیت امنای فرهنگستانها، مجمع عمومی و ریاست فرهنگستان به شورا ارجاع می‌شود
- پیشنهاد بورس و فرصت‌های مطالعاتی برای تصویب به رئیس فرهنگستان
- پیشنهاد ادغام و یا انحلال گروه‌های علمی و یا تشکیل گروه‌های علمی جدید به مجمع عمومی از طریق رئیس فرهنگستان
ماده 9. رئیس فرهنگستان:
رئیس فرهنگستان از میان اعضای فرهنگستان به پیشنهاد رئیس جمهور و تصویب شورای عالی‌انقلاب فرهنگی و با حکم ایشان برای یک دوره چهارساله انتخاب می‌شوند. تغییر رئیس مزبور به علل مختلف از جمله فوت، کناره‌گیری، عزل و استعفا قبل از پایان دوره نیز مطابق همین شیوه خواهد بود.
تبصره 1: انتخاب مجدد رئیس فرهنگستان بلامانع می‌باشد.
تبصره 2: در صورتی که فرد پیشنهادی برای ریاست فرهنگستان از اعضای پیوسته فرهنگستان نباشد، ابتدا در خصوص پیوسته بودن عضویت وی در مجمع عمومی تصمیم‌گیری و در صورت تصویب این امر، به عنوان رئیس فرهنگستان منصوب می‌شود.
تبصره 3: رئیس فرهنگستان بالاترین مقام اجرایی و اداری فرهنگستان بوده و نمایندگی فرهنگستان را در برابر اشخاص حقیقی، حقوقی و مراجع قانونی خواهد داشت.
تبصره 4: رئیس فرهنگستان می‌تواند حق نمایندگی در برابر اشخاص و مراجع قانونی را به وسیله وکیل یا نماینده‌ای که انتخاب می‌کند، اعمال و قسمتی از اختیارات و حق امضای خود را به معاونین و دبیر به تشخیص خود واگذار نماید.
ماده 10. وظایف رئیس فرهنگستان:
- ارائه گزارش عملکرد سالیانه و برنامه‌راهبردی به هیئت امنا و شورای عالی انقلاب فرهنگی
تبصره: نظارت بر فعالیت فرهنگستان به عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد.
- پیشنهاد سازمان اداری و مالی و آئین‌نامه‌های مربوطه، بودجه سالیانه و ارائه عملکرد مالی فرهنگستان به انضمام گزارش حسابرس مستقل برای تصویب به هیئت امناء
- پیشنهاد عضویت فرهنگستان در مجامع جهانی به هیئت امناء
- انتصاب رؤسای گروه‌های علمی، معاونت علمی، دبیر و مشاوران فرهنگستان
- پیشنهاد مصوبات شورای علمی به مجمع عمومی برای تصویب نهایی
- پیشنهاد افراد به عنوان اعضای پیوسته، وابسته و افتخاری فرهنگستان به مجمع عمومی برای تصویب
- نظارت بر حسن اجرای تصمیمات هیئت امنای فرهنگستانها، مجمع عمومی و شورای علمی
ماده 11. دبیر فرهنگستان از میان اعضای پیوسته به انتخاب و حکم رئیس فرهنگستان منصوب می‌شود.
ماده 12. وظایف دبیر فرهنگستان:
- اداره کلیه امور دبیرخانه اعم از اداری و مالی
- تأمین کارکنان مورد نیاز فرهنگستان
- انجام دادن سایر اموری که از طرف هیئت امناء، مجمع، شورای علمی و ریاست فرهنگستان به وی محول می‌شود.
ماده 13. معاون علمی از میان اعضای پیوسته به انتخاب و حکم رئیس فرهنگستان منصوب می‌شود.
ماده 14. وظایف معاون علمی و تعیین گروه‌های علمی و وظایف آنها و همچنین واحد پشتیبان گروه‌های علمی به موجب آئین‌نامه داخلی تعیین می‌شود.
ماده 15. تعداد اعضای پیوسته فرهنگستان حداکثر 50 نفر می‌باشد.
تبصره: انتخاب و پذیرش اعضای پیوسته جدید بیشتر از سقف مذکور در این ماده، به تعداد اعضای پیوسته بالای 75 سال سن (ضمن ادامه عضویت دائم این اعضا با دارا بودن تمامی اختیارات) امکان‌پذیر خواهد بود.
ماده 16. نحوه انتخاب اعضا:
افراد پیشنهادی برای عضویت در فرهنگستان با معرفی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا خود فرهنگستان و براساس ضوابط و معیارهای عمومی و علمی مصوب انتخاب می‌شوند. در خصوص قسمت اخیر، اعضای فرهنگستان توسط رئیس فرهنگستان یا حداقل پنج تن از اعضای مجمع عمومی به مجمع عمومی پیشنهاد و به تصویب مجمع عمومی می‌رسد و با حکم رئیس فرهنگستان به عضویت فرهنگستان درمی‌آیند.
ماده17. شرایط عضویت اعضا:
- اعضای پیوسته و وابسته باید ایرانی بوده و التزام عملی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اصل ولایت فقیه و رعایت قوانین و موازین جمهوری اسلامی ایران داشته باشند.
- حداقل دارای درجه دانشیاری باشند
ماده 18. هریک از اعضای پیوسته فرهنگستان که در طول یک سال بیش از نیمی از جلسات را بدون عذر موجه به تشخیص رئیس فرهنگستان غیبت داشته‌باشند، مستعفی شناخته خواهد شد.
تبصره: رئیس فرهنگستان می‌تواند پس از بررسی، در خصوص ادامه عضویت افراد مذکور به صورت افتخاری تصمیم‌گیری نماید.
ماده 19. مدت زمان عضویت:
مدت عضویت اعضای وابسته چهارسال می‌باشد و ادامه عضویت آنان به همان طریقی است که در اساسنامه پیش‌بینی شده است.
تبصره 1: انتخاب مجدد اعضای وابسته بلامانع است.
تبصره 2: عضویت اعضای پیوسته و افتخاری مادام‌العمر می‌باشد.
تبصره 3: در صورتی که عضوی از اعضای پیوسته فرهنگستان‌به هردلیلی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی فاقد صلاحیت شناخته شود، شورای عالی می‌تواند در مورد ادامه عضویت و یا عدم عضویت شخص مزبور تجدیدنظر نماید.
ماده 20. فرهنگستان مؤسسه‌ای با شخصیت حقوقی مستقل می‌باشد که به نهاد ریاست جمهوری وابسته است و اعتباراتی که برای فرهنگستان در بودجه سالانه کشور لحاظ می‌شود در ردیف اعتبارات نهاد ریاست جمهوری به صورت کمک منظور خواهد شد.
ماده 21. فرهنگستان از لحاظ امور مالی و معاملاتی تابع مقرراتی خواهد بود که به پیشنهاد رئیس فرهنگستان به تصویب هیئت امناء می‌رسد.
ماده 22. آئین‌نامه چگونگی رسیدگی به حساب‌های سالانه فرهنگستان با پیشنهاد رئیس فرهنگستان به تصویب هیئت امنا می‌رسد.
ماده 23. این اساسنامه مشتمل بر 23 ماده و 14 تبصره در جلسه 704 مورخ 1390/10/6 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.