آیت الله، حوزوی بود

آیت الله هاشمی رفسنجانی همچون امام امت (س)، هنگامی مبارزه را شروع کرد که از نظر فقه و اصول حوزوی، به سرحد کمال رسیده بود.
.. من دو، سه نکته عرض می کنم، شاید یک از صدهزار، از یک میلیارد از حقوقی که بر سر بنده داشته اداء کرده باشم.
1. ایشان شباهت هایی به امامش داشت: «أَلَا وَ إِنَّ لِکُلِّ مَأْمُومٍ إِمَاماً یَقْتَدی بهِ»، او به امام امت (س) شباهت‌های فراوانی داشت. یکی از شباهت‌هایش این بود که امام، وقتی مبارزه را شروع کرد که از نظر فقه حوزوی و اصول حوزوی و امور حوزوی مثل فلسفه و عرفان به سرحدی رسیده بود که سرحد کمال بود، یعنی این‌طور نبود که یک آدم ناآگاه نسبت به حوزه علمیه یا کم اطلاع نسبت به فقه و اصول مبارزه را شروع کند، مبارزه را شروع کرد، بر حسب همان موازینی را که از حوزه گرفته بود و از فقه و اصول و فلسفه حوزه گرفته بود. آیت الله حاج شیخ اکبر هاشمی (قدس سره) هم بعد از آنکه حدود نه سال درس امام (س) را درک کرده بود، شاید هم بیش از نه سال آن وقت رفت تهران و کمر بست برای مبارزه، با دوستانش گرفتار زندان و شکنجه‌ ها شد، یعنی آن وقتی که در حوزه بود سنه 41 و 42 آیت الله بود. آیت الله حوزوی، نه آیت الله قانونی، نه آیت الله رسانه ای، آیت الله حوزوی بود. چون حدود ده سال تقریباً درس امام را حاضر شده بود و با آن استعداد سرشارش و با آن هوش و ذکاوتش و با آن سوابقی را که داشت، از درس امام استفاده کرده بود و بعد دروس حوزوی را هم مقیّد بود نزد کسانی برود که به آنها ایمان دارد. مأخذ رساله عملیه او به قدر عروة الوثقی آسید محمد کاظم یزدی (که از اجداد خانواده اش بوده) می شد، منتها رفت تهران و مبارزه را بر مراجعه به مأخذ و استنباط احکام مقدم داشت و رفت سراغ مبارزات. این جهت شبیه به امام امت بود. پس یادتان باشد او از نظر علوم حوزوی آن وقت آیت الله حوزوی بود، نه آیت الله تشریفاتی و غیره.
2. جهت دوم که شباهت داشت به امام امت (س) همیشه امیدوار بود. در فیضیه طلبه ها را زدند و از طبقه دوم پرت کردند، روز شهادت امام صادق(ع) و بعد امام امت اطلاعیه تندی در اربعین آنها نوشتند، ما وقتی که از فیضیه، از در فیضیه رفتیم خدمت امام، امام در اتاق نشسته بود بنده و دیگران آمدند گفتند آقا طلبه ها را کوبیدند، له کردند، کشتند، چنین و چنان کردند. ایشان فرمود که نابودی نظام شاهنشاهی نزدیک است، پیروزی نزدیک است، حالا این نزدیکی چند سال کشید، این نزدیکی، حدود 15 سال تقریباً کشید، امام می فرمود نزدیک است، اینها تمام شدند، اینها خاتمه پیدا کردند، چون هر وقت دیدید هر حاکمی به زور و به دروغ متمسک می شود، این حاکم رو به زوال است، خودمان هم می دانیم آنهایی هم که ظلم می کنند می دانند، می خواهند کمر را با شمشیر ببندند، نه «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدّاً»، ایشان هم این طور بود. مرحوم آیت الله هاشمی هم همیشه دلداری می داد می گفت امیدواریم خوب می شود. من یکی، دو، سه بار مشکلات را برایش پیغام دادم، فرمود صبر کنید خوب می شود، بعد یک موقع پیغام داد، فرمود نگفتم صبر کن دیگر الآن به چه مرحله ای رسیده ایم. بعد از صبر کردن این هم یک شباهتش به امام امت (س) که دلداری و امیدواری می داد، یعنی اهل مدارات بود. شما «کافی» را نگاه کنید، یک باب دارد به نام باب مداراة الناس، «جامع احادیث شیعه» را نگاه کنید در آنجا بیست و سه روایت راجع به مداراة آمده است و «وسائل» در کتاب العشرة ده روایت آمده، آنجا بیست و سه روایت آمده راجع به مداراة که جامع الحادیث شیعه جمع کرده، این هم شباهت دوم به امام امت (س).
3. شباهت سوم به امام امت(س) صریح بودن، صریح گفتن و صریح عمل کردن، بدون اینکه در اعمال و در گفتار و رفتارش صراحت را نادیده بگیرد، حتی وقتی که مقابل امام امت (س) قرار می گرفت. یک موقع خدمت ایشان رفتیم روز عید غدیر بود، ظاهراً محضر امام برسیم، بحث شد که امام وقتی عرفان و فلسفه را نزد مرحوم شاه آبادی می خوانده که در حاشیه هایش دارد که (روحی فداه) چند تا شاگرد بودند در یک مسجد کوچک بود در گذرخان طرف چهار مردان چه کسی از امام سؤال کند، آقای هاشمی گفت من سؤال می کنم، نشسته و ننشسته گفت شما چند نفر بودید پای درس مرحوم شاه آبادی؟ ایشان فرمود اول ده، بیست نفر بودیم، بعد کم شد تا سه چهار نفر، آنجا مرحوم شاه آبادی برای ما فلسفه و عرفان می گفت و ما هم به فلسفه و عرفانش گوش می دادیم.
ما اگر به هاشمی علاقه داریم، هاشمی را دوستش می داریم، به این است تلاش کنیم مردم ناراحت نشوند، تلاش کنیم مردم در صحنه ها حضور داشته باشند، تلاش کنیم با منطق و بیان با مردم رفتار کنیم، نه با اسلحه و شکنجه و زندان، شما می بینید که چه دشمنی هایی که نشده است، اگر امروز امام امت زنده بود آن خطبه ای که امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) دارد، می خواند، خطبه ای که امیرالمؤمنین دوستانش را « أَوِّهِ عَلَی إِخْوَانِیَ الَّذینَ تَلَوُا الْقُرْآنَ فَأَحْکَمُوهُ وَ تَدَبَّرُوا الْفَرْضَ فَأَقَامُوهُ .. أَیْنَ عَمَّارٌ .. أَیْنَ ذُو الشَّهَادَتَیْنِ» (نهج البلاغه / خطبه 182) ، کجایند آنهایی که قرآن خواندند و پای قرآن ایستادند، کجایند آنهایی که سنت را زنده کردند، اگر امام امروز بعد از فوت هاشمی (قدس سره الشریف) بود می فرمود، کجاست خادمی و طاهری اصفهانی، کجاست هاشمی نژاد و بهشتی و مطهری ها ، کجاست هاشمی رفسنجانی که احکام اسلام را هم فهمیدند و هم برای مردم بیان کردند و هم دین را دین سرنیزه ندانستند، بلکه دین را دین دعوت و موعظه حسنه و منطق و برهان دانستند. والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته.

منبع: درس خارج فقه معظم له