به هر حال سالی یک بار ماه رمضان میآید و احتمالاً دو، سه شب آن شب قدر است. شب قدر خیلی باارزش است. اگر انسان بتواند در این شبها بیشتر بیدار باشد و با خداوند راز و نیاز کند و حاجاتش را از خدا بگیرد، باید شاکر باشد.(سخنرانی در در مراسم افطار اقوام، تهران - مجمع تشخیص مصلحت نظام، شنبه ۲۹ مرداد ۱۳۹۰)
یکی از الطاف خداوند برای بندگانش در جهت تکامل و نزدیکتر شدن به خداوند، این است که فرصتهای زمانی و مکانی برای انسانها جهت خودسازی و تکامل در نظر گرفته که یکی از بهترین آنها شب قدر است. البته شب قدر در یکی از بهترین ماهها که ماه رمضان است، قرار دارد و کلیت ماه رمضان هم از همان نوع است. کلمه قدر معانی زیادی دارد و در قرآن هم با آن معانی استعمال شد و شاید بهترین کلمهای که معنای شبقدر باشد، بعد تقدیری و برنامهای این شب است. یعنی برنامه زندگی برای یکسال در مفهوم شب قدر خوابیده است. البته معانی دیگری نیز دارد که به تدریج خواهیم گفت. محبت و رحمتی از خداوند به بندگانش میباشد که در اختیار بشریت است و هرکس میتواند، استفاده میکند. آنچه از روایات و سیر ائمه(ع) و رفتار بزرگان دین و دانشمندان به دست میآید، این است که آنها چنین انتظاری از شب قدر دارند.(مصاحبه در خصوص شبهای قدر،سه شنبه ۱۸ مهر ۱۳۸۵)
یشتر صاحبنظران شبقدر را مربوط به اسلام میدانند. یعنی همزمان با طلوع اسلام چنین موهبتی هم به وجود آمد. اما منابعی هستند که میگویند ادیان دیگر نیز چنین شبهایی دارند. البته ممکن است چیزی به نام قدر در ادیان دیگر نباشد، اما با همان توضیح سابق خداوند چنین فرصتهای زمانی و مکانی را به پیروان ادیان دیگر داده که برای خودسازی ویژگی دارد. روایتی از حضرت اباذر هست که از پیامبر(ص) سؤال میکنند و این روایت نشان میدهد که در گذشته هم بود. این روایت در تفسیر برهان آمده که اباذر از پیامبر(ص) میپرسد: «این شبقدر مخصوص پیامبران است که با رفتن آنها این شب هم برداشته میشود؟» حضرت میفرمایند: «نه، این شب میماند.» الان استدلالم به کلمه انبیا است. نگفته مخصوص زمان شماست. گرچه روایات دیگری داریم که با صراحت میگویند: «شب قدر با این خصوصیات مخصوص اسلام است.» بنابراین باید بگوییم که در گذشته مفهوم شب قدر همراه هر دینی بود، منتهی با این لفظ و ویژگیها نبود. قدر مسلّمش این است که شبقدر در اسلام قرار داده شد و همیشه پیامبر(ص) و دیگر بزرگان آن را مورد توجه قرار میدادند.(مصاحبه در خصوص شبهای قدر،سه شنبه ۱۸ مهر ۱۳۸۵)
روایت مشهوری است که روزی پیامبر اکرم (ص) وارد مسجد شدند که عدهای نشسته بودند، عدهای عبادت میکردند و عدهای هم مشغول بحث بودند که پیامبر(ص) در بین کسانی که مشغول بحث بودند، نشستند. کتاب مفاتیح برای عبادت و ذکر جمع شده که خوب است، اما در بین کارهایی که میخواهیم در شب قدر بکنیم، یکی مطالعه است.(سخنرانی در دیدار اعضای شورای برنامهریزی قرآن و عترت دانشگاه آزاد اسلامی،یکشنبه ۱۱ تیر ۱۳۸۵)
تاکید میکنم که خودتان را برای ایام و لیالی قدر آماده کنید تا از آن ساعات بسیار بسیار ارزشمند بهره بگیرید. ما این چیزها را نمیفهمیم و هنوز نمیتوانیم بفهمیم، نگویید چرا نمیتوانیم بفهمیم؟ خیلی چیز در دنیاست که نمیفهمیم. کی میدانستیم که در ذرات اجزای اتم که اگر یک میلیون آن را جمع کنیم، به اندازه سر سوزن میشود، قدرت یک خورشید وجود دارد که با راه پیدا کردن علم به آنها، بزرگترین انرژی را انسان از دل ذرات بیرون میآورد؟ مگر بشر اینها را میشناخت؟ مگر میدانست؟ این در بین خودمان است، ولی از کهکشانها و آسمانها، که صحبت از میلیونها سال نوری فاصله است، چیز کمی میدانیم. ما چه میدانیم در شبهای قدر چه خبر است؟! چه میدانیم که خداوند در این شب چه چیزی قرار داد؟! قرآن به ما گفته است که شب قدر از هزار سال هم بهتر است. ما حرف قرآن را میفهمیم و این برای ما سند است. سعی کنیم از این لحظات مقدس بهره بگیریم و انشاءاللّه جامعه از برکات ماه رمضان که بناست نتیجهاش تقوا باشد، بهره بگیرد.(خطبه های نماز جمعه تهران، ۲آبان ۱۳۸۲)
رمضان، واقعاً ماه عظیمی است. انفاقش با انفاق در ماههای دیگر فرق دارد. نگویید که ماهها در گردش خورشید و ماه و ستارگان چه فرقی دارند. من نمیدانم چه فرقی میکند و من هم نمیتوانم حقیقت مسئله را بفهمم. امّا مطمئنم که خداوند این را متفاوت میبیند. در قرآن که کتاب خداست، فضیلت ویژهای برای ماه رمضان قرار داد. و یا خود قرآن در این ماه نازل شد. چه فرقی میکند؟ قرآن هر وقت نازل شود، قرآن است. شب قدر در این ماه است که ما آن را هم نمیفهمیم. چیزهایی میگوییم برای اینکه توضیحی داده باشم. امّا خیلی از چیزهای دنیا را نمیفهمیم، ما مگر میتوانیم بفهمیم که قلم آفرینش چگونه است که شما یک لحظه غذا میخورید، یک ساعت بعد این به میلیونها موجود زنده در وجودتان تبدیل میشود؟ همه ما و همه موجودات زنده این حالت را دارند مگر رمز این رامیفهمیم؟ علم کمی فهمید. مگر تا الان میدانستیم یک موجود ذرهبینی کوچک به نام «ژن» میلیاردها جز دارد که هر جزء آن یک قدرت است و یک مدیریت در زندگی ما دارد؟ اسرار خلقت خیلی زیاد است. این را نمیفهمیم چگونه است. عرش خداوند که خدا بر او استوار است، «استوی علی العرش» بالاخره یک مضمون است. آنجا تقدیرها، تصمیمها و مدیریتها وجود دارد و این با شب قدر ارتباط دارد و قرآن و ماه رمضان به هم مربوط است. به هر حال، از این فرصت مهمی که خداوند به ما داده، استفاده کنیم. خودش هم فرموده هدفمان این بود که شما تقوایتان را بالا ببرید. انسان متقی هدف همه این منظومه قوانین، مقررات، اخلاقیات و معارف است تا انسانهای حقجو و حقخواه و عامل به حق پیدا شوند. بنابراین واقعاً باید این نعمت عظیم را مغتنم بشماریم و نگذاریم این لحظات ارزشمند مفت از دست ما برود.( خطبه های نماز جمعه تهران، ۴آذر ۱۳۷۹)
ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن است. اینکه چگونه؟ خودش بحثی دارد. شب قدر در ماه رمضان است. طبق آیات الهی، قرآن هم در این ماه نازل شده است. اینکه آیا اولین آیه از یک مرتبه و مرحله به مرحله دیگری از قرآن آمده، بحث دیگری است و بحثهای خاص خودش را دارد. الان بحث قرآن، روزه و ماه رمضان است. خواندن قرآن، مطالعه و مباحثه قرآن، تعلیم قرآن، توجه به اذکار و اوراد، انسان را میسازد. واقعاً دعاهای ما مضامین بسیار عالی دارند. ائمه(ع) ما به خاطر گرفتاریهای اجتماعی و محدودیتهایی که داشتند و در تقیه زندگی میکردند، خیلی از حرفهایشان را در دعاها گفتهاند و این دعاها محتواهای بسیار بسیار مترقی اجتماعی دارند که فرصتی است در ماه رمضان آدم هم مطالعه کند و هم اسلام را بشناسد. «ضیافت الله» عبارت بلندی است و یک مضمون عالی دارد که خداوند در این ماه ما بدبختهای ناچیز و حقیر را در سفره خود مهمان کند و خودمان را به عنوان مهمان خدا ببینیم. حقیقتاً مهمترین هدیه خدا به مهمانش آمرزش است.در این ماه باید دلها را مهربان کنیم تا کینهها، نزاعها، دعواها و دوئیتها کم شود. به طرف محبتها، وحدت و همدلی، آن هم در راه خدا برویم. فضای این ماه میتواند فضای الگوواری برای تمام سال ما باشد. ماه رمضان میتواند تأثیرش را روی یازده ماه دیگر بگذارد که میگذارد که این هم جزو تجربیات ماست. (خطبه های نماز جمعه تهران، ۱۹آذر ۱۳۷۸)
در شب هایی که احتمالا شب قدر هستند، از همه مردم، التماس دعا داریم که در دعاهایشان به مشکلات جهان اسلام، مشکلات کشور و انقلاب توجه داشته باشند و از خداوند بخواهند که نقاط ضعفی که وجود دارد، برطرف کند و ما در راهی که قرآن خواسته و آن چیزی که علی بن ابیطالب(ع) صاحب این ایام در کلماتشان به ما آموختند، باشیم. هیچ ارزشی در همه زندگی ما، بالاتر از این نیست که در مسیر قرآن حرکت کنیم و یکی از جاهایی که میتوانیم به آن برسیم، همین ساعات ارزشمند شب های قدراست که خداوند قرار گذاشته که در این لحظات به خواستههای ما بیشتر توجه کند. ان شاءالله این شبها و این ساعات به عنوان مهمترین سرمایه جهان اسلام مورد استفاده قرار بگیرد.(سخنرانی در مراسم افطار با قاریان قرآن،پنجشنبه ۱۹ آبان ۱۳۸۴)