مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با خبرنگار واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران
پیرامون: پایان سفر به استان‌های کرمان و یزد
س- در سفری که اخیراً شما در استان یزد و کرمان بودید، تعداد زیادی از طرح‌ها به پایان رسید و کارهای اجرایی بعضی از طرح‌ها شروع شده است. فعلاً از یزد شروع می‌کنیم. نظر حضرت‌عالی در مورد کارهایی که در استان یزد شروع شده، چیست؟
ج- بسم الله الرحمن الرحیم، در یزد بیشتر کارها مربوط به فولاد و کارخانه میبد «واحد کوره بلند» بود. این اولین کوره است که در ایران ساخته شده است. چهارصدهزار تن تولید دارد که بیشتر از آن فولاد به دست می‌آید. سرمایه این بخش مربوط به دولت نیست و متعلق به شرکت‌های خصوصی وابسته به وزارت تعاون است. اهمیت آن در این است که اجرا، طراحی و استفاده از انرژی‌ها برعهده نیروهای متخصص داخلی بوده است. هزینه ارزی مصرف شده در آن فقط 5 میلیون مارک است که الان ساخت کارخانه فولاد از نوع کوره بلند کاملاً ایرانی است و این برای ما حائز اهمیت است. فاز اول آن رو به اتمام است و به زودی راه‌اندازی می‌شود. مشغول آماده کردن فاز دوم آن هستند که تولید آن به یک میلیون تن شمش فولاد یا چدن خواهد رسید.
واحد دیگری که کاملاً ایرانی است، واحد ساخت بُلُیدرسازی می‌باشد که تازه شروع شده و یک مقدارش را گذاشته بودند که ما اعلام کنیم و بعد شروع به فعالیت کنند. آن هم دو میلیون ونیم تُن بُولمِله که در اردکان یزد ساخته می‌شود، ظرفیت تولید خواهد داشت. اهمیت هر دو طرح، این است که در شهرهای نیازمند به اشتغال و کار و در جاهایی که با کمبود آب مواجه هستند، ساخته شدند و فکر کارکرد این نوع صنایع می‌تواند برای مردم کارگشا باشد. این کارخانه در مسیر راه‌آهن و مناطق سنگ‌آهن است و آب و برق و گاز و همه امکانات دیگر در دسترس است.
فکر بجایی کرده‌اند. دولت هم در بخش خصوصی سرمایه‌گذاری نمی‌کند و شرکت‌های بزرگی در آنجا سرمایه‌گذاری کرده‌اند و مشغول به کار هستند. کار مهم ما در این سفر راه انداختن فاز دوم کارخانه پولاد آلیاژی است که فاز اول آن که نَبَردسبک کارخانه است. تا آخر سال هم چند فاز دیگر به بهره‌برداری کامل می‌رسد. به زودی قسمت نبرد سنگین آن راه‌اندازی می‌شود و در ادامه کوره‌های ذوب و بقیه بخش‌ها شروع به فعالیت می‌کنند. اینها که ذکر شد کار خیلی مهم و باارزشی برای کشور ماست که مردم ما به خصوص صنعتگران بیشتر آشنا می‌شوند. طوری که کارشناسان رسمی، ایرانی و ایتالیایی اعلام کردند بهترین کارخانه‌های دنیا از این نوع و چه از لحاظ حجم و کیفیت و چه از نظر تنوع و امکاناتی که در اطراف دارد، جزو چند کارخانه اول دنیاست. اگر با هم نگاه کنیم، می‌بینیم که صنعت آلیاژی در دنیا در انحصار چند کشور است. کشورهای معمولی از این صنعت محروم هستند و مهمتر اینکه کشورهای جهان سوم هیچ کدام این صنعت را به خدمت نمی‌گیرند. البته برای کشوری مثل ایران از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. من خودم در جنگ به اهمیت این تکنولوژی واقف شدم. وقتی که صنایع نظامی خودمان را فعال کردیم، دیدیم که ماده اولیه در صنایع عمدتاً مواد فولاد و آلیاژی است که گاهی نمی‌توانیم از خارج بخریم، چون به ما نمی‌فروختند. گاهی هم با قیمت گزاف توسط دلال‌ها به ما فروخته می‌شد. صنعت نظامی ما خیلی توسعه‌یافته است، ولی کارهایمان یک پایش لنگ بود. اگرچه صنایع دفاع، خود یک کارخانه آلیاژی 30 هزار تنی دارد، ولی این مورد، جامع‌تر و پیشرفته‌تر است. اخیراً در اراک کارخانه را بهره‌برداری کردیم که آن هم بخشی از فولاد آلیاژی است، ولی همه اینها گوشه‌ای از کار است.
در دوران توسعه و سازندگی، خطوط ماشین‌آلات، ماشین‌سازی و قطعه‌سازی را در کشور داشتیم و به این نتیجه رسیدیم که آوردن انرژی رکن اصلی حرکت‌های بسیار مهم است. به هر حال برای احداث آن خیلی زیاد هزینه کرده‌ایم. نه اینکه زیاد خرج کردیم، بلکه چون صنعت پیچیده‌ای است، گران تمام می‌شود. تاکنون 520 میلیون دلار خرج کرده‌ایم و با احتساب بهره‌ها و بیمه‌ها، نزدیک به 10 میلیون دلار هزینه خواهد داشت. البته ارزش کار در این است که اگر کارخانه با ظرفیت کامل کار کنند، در عرض سه سال این ارز را برمی‌گرداند و بعد یک صنعت برای ما باقی می‌ماند. ما در کشور سالان ه 200 هزار تن مصرف فولاد و آلیاژ داریم. قیمت کابل‌ها در حد اعلاء و طبق استانداردهای بین‌المللی ساخته می‌شود که در دنیا این را می‌شناسند و در شماره و در بورس و در هر جا که مطرح شود، زودتر خرید و فروش می‌شود.
کار دیگری که پیگیری کردیم و در کشور ما بدیع است، باروری ابرهاست. پیش از انقلاب، در دوران شاه، در یزد به این فکر بودیم که چگونه این مؤسسه را درست کنیم؟ اخیراً با روس‌ها وارد مذاکره شدیم و برای راه‌اندازی این کار جلو رفتیم و مذاکره کردیم و کارخانه‌ای در یزد آماده شد که تکنولوژی کار بارور کردن ابرها را برای کارهای ضروری که در کشور نیاز دارد، به راه بیندازند و در این زمینه هم پیشرفت خوبی کردیم و این مسئله را با وزارت نیرو پیگری کردیم.
س- با تشکر از شما در مورد توضیحاتتان، درباره استان کرمان، لطفاً در مورد کارهایی که در دوران سازندگی انجام شده و طرح‌های اجرایی، توضیح دهید.
ج- در استان کرمان هم کار خیلی زیاد بود. ما از پیش قرار گذاشته بودیم که یک سفر سه روزه به استان داشته باشیم، ولی وقت تنگ بود و دیدیم که نمی‌توانیم سه روز سفر کنیم. اینها را تلافی کردیم و در یک روز به چند شهر رفتیم. در سیرجان از طرح‌های ویژه اقتصادی بازدید کردیم و پیشرفت‌ها را دیدیم. در آنجا 10 الی 15 کارخانه جدید را که تازه تأسیس شده بود، افتتاح کردیم و دیگر طرح‌های توسعه‌یافته آنها را مورد مطالعه و بررسی قرار دادیم. آنها موفق شدند که یک نمونه خوب از مناطق ویژه آزاد ارائه دهند. این بدان مفهوم نیست که آنها می‌توانند یک روش خودگردان را به وجود آورند. صادرات و واردات مثل مناطق آزاد است، خرده‌فروشی ندارد و هم می‌تواند انباردار وسیعی برای کالاهایی که از خارج وارد می‌شود، باشد و برای واردات هم باید در کنار صنعتگران کشور باشد تا هرکسی بخواهد، به آنجا برود و از آنجا بگیرد. برای کارهای صادراتی هم در آنجا بتوانیم کارهایی را داشته باشیم که وقتی کالا خواستند، بدون معطلی از آنجا صادر کنند. به نظر من آنها توانسته‌اند این نمونه را به اهداف خودش نزدیک کنند.
در آنجا یکی از مراکز مهم صداوسیما را که مرکز موج کوتاه فرستنده رادیویی است، با تعداد زیادی از فرستنده‌ها و رادیوهای پیشرفته افتتاح کردیم که از اول انقلاب تا الان دنبال آن بودیم و سرانجام به ثمر رسیده است.
این کار از آنجا که همه دنیا را زیر پوشش قرار می‌دهد، بسیار باارزش است و اکنون با هفت زبان از طریق چند مرکز دارد پخش می‌شود.
در سرچشمه کارهای بسیار پراهمیتی داشتیم، اولاً توسعه مس سرچشمه بود. کارش را شروع کردیم و توسعه آنجا شروع شده است. ثانیاً یک واحد بسیار باارزش را که تکمیل کرده بودند و بهره‌برداری از آن آغاز شد، تکنولوژی تولید مس براساس تکنولوژی میچنیگ بود. این کار در نوع خود شناخته شده بود و از تکنولوژی جدیدی که از هشت سال پیش در دنیا معمول شده، استفاده می‌کنیم. از خاک مس که اکسیده شده بود و خیلی هم هزینه داشت تا تصفیه شود، با روش میچینگ این کار بسیار ساده و ارزان تمام می‌شود. این کارخانه قادر است تقریباً همه نیازهای کشور را برآورده سازد و ما قادر هستیم که یک مقدار هم صادرات داشته باشیم. اگر در یک کارخانه غالباً آلیاژهای پایین تولید کنیم، تا چهارصدهزار تُن می‌توانیم تولید داشته باشیم و متعاقباً اگر در یک کارخانه آلیاژهای بالا تولید کنیم، ظرفیت تولید ما بالغ بر 150 هزار تُن می‌باشد. اینها را که ذکر کردیم، به انضمام سه الی چهار کوره‌ای که ساخته شده است، می‌شود هر مقدار که لازم است، توسعه داد.
امیدوارم صنعتگران ما از این فرصت بسیار عالی استفاده کنند و با خیال راحت به سراغ صنایع پایین دستی بروند، چرا که اهداف اساسی در آن است. ممکن است یک کیلو آلیاژ فولادی را با قیمت دو هزار تومان از ما بخرند، اما قطعه‌ای را که می‌سازند، ممکن است تا 50 هزار تومان هم به فروش برسد و از این راه می‌توانیم درآمد ارزی زیادی داشته باشیم. به وزارت صنایع و مردم خوبمان تبریک می‌گوییم که این صنعت در کشور ما یک رکن بسیار بسیار اساسی برای استقلال صنعتی است.
یکی دیگر از این طرح‌ها که به نتیجه رسیده است، کارخانجات کابل‌سازی است. در این کارخانه‌ها هم کابل‌های برق و هم کابل‌های فیبرنوری تولید می‌شود که همه نیازکشورمان را در حد دو میلیون خط تلفن است. اگر یک مقدار به تولید آن اضافه کنیم، یک زمینه بسیار خوب برای صادرات فراهم می‌شود.
جالب این است که ما در تمام منطقه پالایشگاه قطران و پالایشگاه را به نام بنیاد مستضعفان می‌سازیم و آن دو طرح را که منطقه به آنها احتیاج دارد، شروع کردند.
این کارها برای سازندگی مردم خیلی کارگشاست. معادن زغال سنگ در زرند بسیار ضروری است. تا به حال زغال سنگ را به اصفهان می‌بردیم و در آنجا تولید می‌کردیم. قرار شد کارخانه‌ای بسازند که این محصول در اینجا تولید شود و حمل ونقل را خیلی کم کنیم. این پالایشگاه (پالایشگاه زرند) دو برابر پالایشگاهی است که چند وقت پیش در اصفهان افتتاح کردیم و به نظر من با ساخت این پالایشگاه، یک تحول عمده در شهر زرند ایجاد می‌شود.
س- آیا در طبس هم برنامه‌ای داشتید؟
ج- طبس هم در دو بخش، معادن سنگ بسیار غنی دارد، یک بخش آن زغال سنگ و بخش دیگرش تبدیل به کک است. ما روی کمر بند معادن مس هستیم و این کمربند از شمال غربی کشور آغاز می‌شود و از منطقه آذربایجان غربی و شرقی تا جنوب شرق ایران ادامه دارد، وزارت معادن پیش‌بینی کرده که در سال 1400 یک میلیون تن تولید کنیم. با این طرحی که در سرچشمه شروع شد و به خاتم‌آباد ختم می‌گردد، در مسیر شروع به صد هزار تُن می‌رسیم و در بقیه برنامه باید تا سال 1400 به یک میلیون و نیم تُن برسیم.
در این سفر گاز تعدادی از شهرها هم به بهره‌برداری رسید. فاز رفسنجان- سرچشمه افتتاح شد و برای زرند هم گازکشی شروع شد. گاز تمام شهرهای کرمان از طریق بندرعباس تأمین خواهد شد. گازرسانی یک کار پزهزینه و مشکل بوده که انجام دادیم.
در بخش برق، کابل‌های برق، آب‌رسانی به شهر کرمان و همچین فاضلاب کرمان هم کارهای وسیعی در دست اجراست. در کرمان یک برنامه طولانی داشتیم. یکی از آن کارها، دانشگاه پزشکی است که اگر بخواهیم درباره همه آنها توضیح بدهیم، فرصت زیادی لازم است و فقط می‌توانیم فهرست آنها را به یاد آوریم. در بخش مخابرات، صدها طرح را به ثمر رسانیدیم و افتتاح کردیم و صدها طرح را در روستاها اجرا کردیم که بهره‌برداری از آنها را شروع و طرح‌هایشان را آماده کردند.
امسال 28 میلیارد تومان برای بیمه روستاییان بودجه گذاشتیم که دولت می‌پردازد و روستایی هیچ مبلغی نمی‌پردازد. برای بیمه اینها طرحی درست کرده بودند که در خانه‌های مردم دفترچه‌های بیمه را به آنها می‌دهند. امسال به همه روستاییان کارت بیمه می‌دهند که به صورت مجانی ازآن استفاده کنند. چون روستاییان زیاد با بیمه آشنا نیستند و می‌خواهیم آنها وارد بیمه شوند و این اقدام را انجام دادیم. بیمه ملی یک کار زیربنایی است و برای اولین بار در کشور شروع شد که تا به حال نبوده است. کاری است که هر روستایی را تحت پوشش قرار می‌دهند.
چندین کارخانه تولیدی و بزرگ صنعتی در حال بهره‌برداری است. کار جالبی در اینجا صورت گرفته است که دانشگاه پزشکی هزار واحد منزل برای کادر پزشکی ساخت. واحدهای ساخته شده، متری 45 هزار تومان هزینه برداشته و سرعت ساخت آن هم بالاست. روزی یک واحد را تحویل می‌دهند. کارمندان دولت هم می‌توانند از این مسکن‌ها استفاده کنند.
یکی دیگر از طرح‌ها به بخش آموزش مربوط می‌شود که در سراسر استان مدارس عشایری و روستایی را افتتاح کردند و تعداد زیادی از مجتمع‌های آموزشی را تأسیس کردند. در جلسه‌ای که استاندار از پیشرفت امور استان گزارش داد، برای من بسیار جالب بود. استاندار زمینه‌های موردنیاز استان را در سه قسمت ارزیابی کرد، قبل از انقلاب، قبل از برنامه و بعد از برنامه، که اکثراً از لحاظ اشتغال و تولید ده برابر یا پانزده برابر و الی 30 برابر پیشرفت داشت. صنعت و خدمات واقعاً زمینه خوبی داشت.
این توسعه و پیشرفت مختص به کرمان نیست. در همه جا مردم آن قدر دلگرم هستند که شرکت سرمایه‌گذاری استان که اخیراً اعلام موجودیت کرد، ظرف چند روز مردم مبالغ زیادی را به حساب آن ریختند که دارند برای آینده خودشان سرمایه‌گذاری می‌کنند. این علامت اعتماد مردم به جریان سازندگی است. بین آنها و مدیران و نمایندگان مجلس هماهنگی بسیار خوبی بود. امیدوارم که همه استان‌ها نیز این‌گونه صمیمی باشند.
در مورد مسئله اشتغال در کرمان، در برنامه اول، سطح بیکاری بالا و در حدود 16 درصد بود و امروز این را به میزان 8 درصد کاهش داده‌ایم. در اصل بیکاری نصف شد و این نشان تحرک در مسائل است.
در اینجا محصولات کشاورزی با زندگی مردم ارتباط دارد، ولی چون مردم علاقمند هستند، مشکل را بروز نمی‌دهند و تحمل می‌کنند. دولت باید به همه مردم کمک کند که مشکلات را پشت سر بگذارند. مردم کرمان، رفسنجان و جاهای دیگر توقع داشتند که با ما ملاقات داشته باشند، ولی من از آنها عذرخواهی می‌کنم. چون روزهای آخر دوران مسئولیت است، نمی‌توانیم برنامه غیرکاری داشته باشیم.
س- از صبر و حوصله شما و دقت در پاسخ به سؤالات تشکر می‌کنیم.
ج- موفق باشید.