مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با خبرنگاران رسانه های داخلی پیرامون سفر به لیبی، سوریه و لبنان

س - اکنون که سفر شما کاملاً به پایان رسیده است، لطفآ دستاورد دیدارهای خود از کشورهایی چون لیبی، سوریه و لبنان را توضیح دهید و برداشت کلی خود را از سفر 12 روزه هیأت ایرانی بفرمایید.

ج - مجموعآ برداشت من از مسافرت در همه جا، در حد اهدافی که داشتیم، موفق بود. در هیچ موردی نبود که ما، هدفی را مدنظر قرار داده باشیم و رسیدن بهآن ممکن نشده باشد. جنبههای مختلف سفر را باید به طور جداگانه بررسی کرد. در برخورد ما مشخص شد که انقلاب اسلامی ایران علی رغم اینکه در خارج تبلیغات نداشته است، جای خود را عمیقآ در میان تودهها باز کرده است. هر چه آدم خوب دیدیم، با ما موافق بودند. این خوب که میگویم یا مسلمان و یا انقلابی باشد. گرچه مسلمان هم نباشد.

در میان کسانی که طرفدار عدالت، حق و مخالف با ظلم و فساد هستند، به کسی برخورد نکردیم که با جمهوری اسلامی مخالف باشد و دقیقآ در موضعگیریشان در جنگ ایران و عراق همه به نفع ایران موضعگیری میکردند. این چیز عجیبی است، تا آنجا که خود من در تاریخ دیدهام، هیچ انقلابی از این جهت تا این اندازه موفق نبوده است.

جالب این است که وزارت خارجه کشورهای گوناگون از نمایندگیهایشان در ممالک دیگر نقل میکردند که همه همین مضمون را گزارش میدهند. حتی از کشوری مثل اردن و عربستان سعودی میگفتند که موضعگیری مردم درباره جنگ، در مجموع به نفع انقلاب اسلامی است. لذا از این جهت اصلا مشکلی نداشتیم. یعنی اینکه بنشینیم، بحث کنیم و حقانیت خودمان را بگوییم، لازم نبود. مهم این بود که اگر در ذهنشان سؤالاتی مطرح بود، کسی نبود که توضیحاتی که میخواستند، بدهد و ما حضور نداشتیم. اثر حضور محدود ما این بود که نقاط مبهمی که در ذهن آنها بود، به سرعت برطرف شود. متفکرین هر جا که با ما برخورد کردند، نکاتی در ذهنشان بود که میخواستند بدانند و ما، جواب میدادیم و فورآ هم قانع میشدند.

در رابطه با مسافرتی که در لیبی داشتیم، این کشور همان طوری که میدانید موضعش را قبلا اعلام کرده بود. در لیبی مهم این بود که اینها قانع بشوند که مسؤولان جمهوری اسلامی ایران تمایل به همکاری با آنها را دارند. برایشان این مسأله خیلی اهمیت داشت. آقای قذافی اولین گلهاش از ما این بود که شما هیچ به ما نپرداختهاید و سری به ما نزدهاید، ما نخستوزیرمان را به ایران فرستادیم. ولی شما یک مسؤول سطح بالایی را به لیبی نفرستادید. ما مایل بودیم با شما باشیم، تعبیرهای ایشان این بود. جالب است. تعبیرشان این بود که ما هرچه داریم، در اختیار شما میگذاریم. نیروهای انسانی، نظامی و تبلیغاتی ما در اختیار شماست. گلهشان این بود که چرا شما از این امکانات استفاده نمیکنید؟ چرا با ما هماهنگی نمیکنید؟ مقداری مواضعمان را هماهنگ کردیم. در هر حال خوب است که این تماسها ادامه پیدا کند، باید سفارتمان را در لیبی تقویت کنیم و آنها هم سفارتشان را در ایران تقویت کنند، مبادلات فرهنگی، تبلیغاتی، اطلاعاتی و غیره داشته باشیم. در مورد برخورد با اسرائیل تقریبآ نظراتمان یکی بود.

در سوریه همان طور که دیدید جلسات متعددی با مردم داشتیم. دل مردم و مسؤولان سوریه به اندازه خود ما برای موفقیت انقلاب اسلامی میتپد. همان حرفهایی که از برادران ایرانی خود میشنویم، از آنها هم میشنویم. اصولا خصومت سوریه با بعث عراق - صدام - مانند ایران است. در جلسهای که با علما و طلاب علوم دینی اهل تسنن سوریه داشتیم، تا حرف از صدام زده میشد، مردم از گوشه و کنار بر او لعنت میفرستادند. این حالت در یک کشور غیرشیعه بسیار با ارزش است. علاقهای که به انقلاب اسلامی دارند، همه اختلافات مذهبی را که در گذشته بود، تحتالشعاع قرار داد. حرفهایی که مفتی اهل تسنن سوریه و آقای کفتارو گفت و دیگران گفتند، با تعبیرات خود ما هیچ فرقی ندارد. آقای حافظ اسد، رئیس جمهور، رئیس مجلس، وزیر خارجه و دیگر کسانی که با آنها صحبت کردیم، با صراحت بهما میگفتند امکانات سوریه را امکانات خودتان بدانید که ما سیاست شما را بدانیم تا هماهنگ عمل کنیم. جریان تحریم کنفرانس سران عرب خیلی جالب بود. البته چنین مایهای در آنها بود. اما سفر ما آنها را تشویق کرد که در موضع خودشان پابرجا باشند و انصافآ هماهنگی نشان دادند و عامل عمدهای که این سیاست در نظر گرفتند این بود که بر سر جنگ جاری ایران و عراق در آن کنفرانس درگیریهای زیادی وجود خواهد داشت.

تصمیماتی هم که در مورد آینده گرفتند، در همین روال است. روال هماهنگی با ایران خیلی خوب است. در بحثهایی که میکردیم، زحمتی نداشتیم که ثابت کنیم ماهیت جنگ جاری ایران و عراق، ضداسلامی، ضدانقلابی و امپریالیستی است.

در لبنان مسافرت از جهت دیگری جالب بود. لبنان در تبلیغات دنیای عرب نقش اساسی دارد، نیروهای مستقل فراوان در آنجاست و ما در ملاقاتهایی که با همه جناحها داشتیم و خیلی هم زیاد بودند، احساس کردیم که مجموعآ نیروهای مترقی لبنان سخت از ایران حمایت میکنند. امید زیادی بهانقلاب ایران بستهاند و مشکلات خود را در رابطه با جنگ داخلی، فراموش کرده بودند. سعی میکردند ما را راهنمایی کنند. به ما پیشنهاد میدادند. میخواستند چیزهایی بهما یاد بدهند. هر چیز که حس میکردند، میتواند به ما کمک کند، مطرح میکردند. در ملاقات با رئیس جمهوری و رئیس مجلس از انقلاب ایران انتظار حمایت داشتند و برای سازمان دادن به وضع لبنان و اوضاع جنوب لبنان بهانقلاب اسلامی ایران امید بسته بودند.

در ملاقات طولانی که با همه جناحهای مذهبی فلسطینی، داشتیم، احساس شد فلسطینیها علی رغم اینکه به طور رسمی موضعگیری نکردهاند، ولی عمیقآ در کنار ما هستند. منتها شرایط خاصی آنها را وادار کرده است که نظر صریحشان را نگویند. آنها از اینکه در جنگ موازنه به نفع ما تغییر پیدا کرده است، خیلی خوشحال بودند، در ضمن برای تمام شدن جنگ هم تلاش میکردند.

در مجموع احساس کردم متن تودهها و مسؤولان کشورهایی که از آنها دیدار کردیم، ضمن اینکه مایلند ایران پیروز شود، از اینکه نیروهای اسلامی در این جنگ درگیر میشوند، خیلی متأثرند. سخت نگرانند که ضربههای مادی و نظامی که داریم میخوریم، در آینده، در جبهه اسرائیل، مجموعآ ما را ضعیف میکند.

منتها تحلیلی که میکنند، رشدشان را نشان میدهد. آنها میگویند اگر ایران پیروز شود، راضیاند. چون میگویند باقی مانده نیروی عراق آزاد شده میتواند به نفع جبهه جنگ با اسرائیل تمام شود. هم تأیید میکردند که جنگ زودتر تمام شود و هم میخواهند جنگ نتیجه خودش را بدهد. دنیا قبول کرده است که جنگ تنها با رفتن صدام میتواند، تمام شود.

س ـ نظر شما درباره سیاست فلسطینیها در قبال جنگ جاری و عکسالعمل ایران نسبت به این نوع موضعگیری چیست؟

ج - بحث ما با آنها در این خصوص هنوز تمام نشده است. آنها در دنیای عرب مشکلاتی دارند. اما یک انسان انقلابی و خصوصآ اسلامی باید حق را فوق تمام مصالح دیگر بداند. البته در داخل خودشان هم این مسأله مطرح است.

س - آیا فکر نمیکنید که بخش مهم این مشکلات به کمکهای مالی مربوط میشود که سازمان آزادیبخش فلسطین از عراق دریافت میکند؟

ج - این هم احتمالا هست، ولی اینکه عراق فکر میکند، فلسطینیها میتوانند در پایان دادن به جنگ مؤثر باشند هم خیلی تأثیر دارد.

س - با توجه به دستاوردهای گرانبهای این سفر، آیا مسافرتهایی نظیر دیدار شما از کشورهای الجزایر، لیبی، سوریه و لبنان در آینده از سوی مقامات ایرانی تکرار خواهد شد؟

ج - خودم فکر نمیکنم به این زودی بتوانم مسافرت کنم. اما قرار بود به همه کشورهایی که ممکن است، تأثیری بگذارند، هیأتهایی برای تشریح مواضع ایران مسافرت کنند.

س - در این سفر موضع کدامیک از کشورهای منطقه را به ترتیب مساعدتر از دیگری دیدید؟

ج - سوریه، لیبی، الجزایر ... البته موضع یمن جنوبی هم خوب بود.