خاطرات روزانه آیت الله هاشمی / سال ۱۳۷۶/ کتاب « انتقال قدرت»
فحاشی و توهین‌های آقای ابوالقاسم خزعلی
دوشنبه ۱۲ خرداد ۱۳۷۶// ۲۶ محرم ۱۴۱۸//۲ ژوئن ۱۹۹۷
ساعت ۷ صبح به‌سوی یزد پرواز کردیم. یاسر و [آقایان محسن] نوربخش، [رییس‌کل بانک مرکزی]، [حسین] محلوجی، [وزیر معادن و فلزات] و [اکبر] ترکان، [وزیر راه و ترابری] و [عیسی] کلانتری، [وزیر کشاورزی] همراه بودند. پس از استقبال رسمی با ماشین به‌سوی میبد حرکت کردیم. هلی‌کوپترها نرسیده بودند. جاده یزد تا اردکان به صورت اتوبان درآمده و بخشی از اطراف سبز شده است.
در مسیر، آقایان [محمدعلی] صدوقی و [غلامعلی] سفید، امام‌جمعه و استاندار درباره مسائل انتخابات صحبت‌کردند. از پیروزی آقای خاتمی خوشحال بودند و از تبلیغات تخریبی جناح آقای ناطق و به‌خصوص صحبت‌های تند و فحاشی و توهین‌های آقای [ابوالقاسم] خزعلی انتقاد داشتند و از صحبت‌های جمعه قبل از انتخابات من که فضا را تعدیل کرد و فشار را برداشت، ممنون‌اند.
در ایستگاه راه‌آهن جنوب میبد، مراسم شروع بهره‌برداری از خط آهن جدید ۲۸۰ کیلومتری میبد - باد، با توضیحات مسئولان و گزارش آقای [اکبر] ترکان، [وزیر راه و ترابری] انجام شد. ۲۵۰ میلیارد ریال هزینه شده و ۱۰۰ کیلومتر راه را نزدیک کرده است. گفتند برای سال ۱۴۰۰ برنامه رسیدن به ۲۳ هزار کیلومتر راه‌آهن تدوین شده است. دو اثر نفیس به عنوان سپاسگزاری از خدمات من اهدا کردند و من درباره اهمیت راه‌آهن در امر حمل و نقل و آثار اقتصادی مهم آن صحبت‌کردم.[1] سپس سوار قطار تشریفاتی شدیم و تا ایستگاه اردکان رفتم. در مسیر پذیرایی بود.
در ایستگاه اردکان، به‌سوی [معدن] چادُرمَلو پروازکردیم. تمامی مسیر، کویر خشک و ریگزار است. فقط چند تک‌درخت در کنار کوهی دیدیم که گویا چشمه کوچکی دارد و استاندار هم آن را نمی‌شناخت. در محل معدن سنگ‌آهن چادرملو فرود آمدیم.[2] مردم بهاباد که در ۷۰ کیلومتری میدان است، اجتماع انبوهی داشتند. بسیار پُرشور بودند. برایشان صحبت کردم و وعده انجام خواسته‌هاشان را من‌جمله سد و راه دادم.[3] توقع دارند که به آنجا می‌رفتم که فرصت نشد. مجاور جلگه نوق خودمانند.
پرده از لوح جالب و ابتکاری برداشتم. از معدن بازدید کردیم. توضیح دادند، عمق معدن حدود ۳۰۰ متر با ذخیره ۴۰۰ میلیون تُن سنگ‌آهن است. سپس از سنگ‌شکن و نقاله و انبار همگون‌کردن و ۳ خط تولید و انبارها و بارگیرها بازدید کردیم. در جمع کارکنان، گزارش آقای [حسین] محلوجی، [وزیر معادن و فلزات] و آقای [محمدحسین] حبیبیان، [مدیرعامل مجتمع سنگ‌آهن چادرملو] را استماع کردیم. با ۵۸۰ میلیون دلار ساخته شده که به قیمت امروز ارز، مجموعاً ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه شده که در مدت چهارسال سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی را پس می‌دهد. بخش فسفرزدایی آن هزینه اضافه کرده، ولی فسفر آهن هم کارایی خوبی در تولید کودشیمیایی دارد و طرح توسعه آن شروع شد که تولید را به ۵/۸ میلیون تُن می‌رساند. نشان به مهندس حبیبیان دادم و سکه‌ای به مهندس [علی‌اکبر] سبحانی که ۵۷ سال پیش معدن را کشف کرده و لوح تقدیر به چند نفر از مدیران و در اهمیت این معدن و ستایش از تصمیم بجا در فعال‌کردن آن بعد از ۵۰ سال تردید، صحبت کردم.[4]
چند نفر از وزرای نیجریه به ملاقات آمدند و چک ۲ میلیون دلاری کمک به زلزله‌زدگان استان خراسان را آوردند. تحت تأثیر پیشرفت صنایع ایران‌اند و تقاضای همکاری برای استخراج معدنی که دارند با ظرفیت ۱۰ میلیارد تن سنگ آهن داشتند؛ پذیرفتم. بعد از نماز و ناهار و استراحت، به‌سوی یزد پرواز کردیم. راه‌آهن و خط انتقال برق هنوز تکمیل نشده است. در محل کارخانه پرتو فرایند انرژی هسته‌ای فرود آمدیم. صنعت جالبی است، با یک ماشین پیچیده شتاب‌دهنده الکترون برای دادن اشعه به چوب و لاستیک و فلزات برای استحکام آن‌ها استفاده می‌شود. گفتند ما سومین کشوری هستیم که از این تکنولوژی استفاده می‌کنیم؛ آلمان و بلژیک، چهارمین و پنجمین‌اند.
از آنجا به پایانه حمل و نقل رفتیم. مرکز جالبی با ۳۰ هکتار زمین و ۳۰ هزار مترمربع ساختمان و فضای سبز جالب، برای ایستگاه کامیون‌ها و مرکز بار و اطلاعات بار کشور و تعمیرگاه‌ها و فروشگاه‌های مربوط به حمل و نقل و مراکز فرهنگی با هزینه ۲ میلیارد تومان ساخته شده از منبع اخذ تفاوت قیمت سوخت در ورودی‌های کشور از اتومبیل‌های خارجی است. ۳۰ پایانه در دست ساخت داریم. در مراسم آقایان [اکبر] ترکان، [وزیر راه و تربری] و [محمد] سعیدی‌نژاد، [رئیس سازمان پایانه‌ها] و [کریم فرج‌زاده] حلوایی، [معاون فنی وزارت راه و ترابری] گزارش دادند. من هم صحبت کردم و از اهمیت این اقدام ضروری و نقشی که در تنظیم حمل بارها و جلوگیری از خالی ماندن ظرفیت حمل و نقل دارد، گفتم.[5]
سپس به مرکز تحقیقات کشاورزی رفتیم. از مزارع تحقیقات ژنتیک انار بازدید کردیم. ۷۰۰ نوع انار را جمع‌آوری کرده‌اند و در مراسم، دکتر [عیسی] کلانتری، [وزیر کشاورزی] و [محمدعلی] صدوقی، [امام‌جمعه یزد] و [غلامعلی سفید]، استاندار [یزد] صحبت کردند و از خدمات من تجلیل نمودند و هدایای سپاس را دادند. ۳۰ طرح آبیاری تحت فشار را افتتاح کردیم. من هم در اهمیت حفظ آب و استفاده صحیح صحبت کردم.[6] پس از نماز مغرب و عشا، به‌سوی تهران پرواز کردیم. ساعت ۱۰ شب به خانه رسیدیم؛ سفر خوبی بود.
[1] - رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های ۱۳۷۶»، دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۹۸.
[2] - معدن سنگ آهن چادرملو در قلب کویر مرکزی ایران، در دامنه شمالی کوه‌های خاکستری رنگ چاه محمد در حاشیه جنوبی نمک‌زار ساغند به فاصله ۱۸۰ کیلومتری شمالی شرقی یزد قرار گرفته است. چادرملو به واسطه موقعیت جغرافیایی‌کویری، دارای آب و هوای خشک و سرد در زمستان و گرم در تابستان می‌باشد. میزان سرما در شب‌های زمستان گاه تا ۱۶ درجه زیر صفر می‌رسد و گرمای هوا در تابستان تا ۴۵ درجه بالا می‌رود. سرعت باد تا ۹۰ کیلومتر در ساعت هم رسیده است که باعث طوفان‌های شن می‌گردد. معدن چادرملو در سال ۱۳۱۹ توسط یک مهندس ایرانی به‌نام مهندس سبحانی و تحت نظر زمین‌شناس آلمانی به‌نام کومل شناسایی گردید. پژوهش‌های اولیه زمین‌شناسی در خلال سال‌های ۴۳-۱۳۴۲ با حفر تونل‌های اکتشافی انجام شد. اکتشافات تکمیلی در سال‌های ۱۳۵۷-۱۳۵۲ انجام شد. در دوران سازندگی، این معدن مهم به بهره برداری رسید.
[3] - رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های ۱۳۷۶»، دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۹۸.
[4] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «ما باید از آقای مهندس [سبحانی] که ۵۷ سال پیش، وقتی که ما هنوز پنج، شش ساله بودیم و هنوز می‌خواستیم به دبستان برویم، اینجا را کشف کردند، تشکر کنیم. ۵۰ سال اینجا کشف شده مانده بود، اما محاسبات اجازه نمی‌داد شروع کنند و می‌گفتند اقتصادی نیست. محاسبات یک بُعدی و سطحی چنین نتایجی می‌داد. از سال پیش که بالاخره تصمیم گرفتم اینجا را بسازیم و استحصال کنیم، خیلی سریع حرکت شده است. واقعاً کار کردن در چنین جایی، مثل بقیه نقاط نیست که این‌گونه تأسیساتی را به راه بیندازیم. جایی که نه راه هست، نه آب هست، نه برق هست و نه امکانات زیستی درست هست. کار در فاصله طولانی با آبادی، هوای بد، در محاصره بادهای پر از شن بودن، انصافاً سخت است. فقط همت، عشق و علاقه به کشور، عمران، آبادی و سازندگی است که افراد عاشق را برای کار کردن در اینجا میخکوب می‌کند. بالاخره طرح به ثمر رسید. امروز هم با محاسبه بسیار ساده‌ای می‌فهمیم، کار خوبی است. آن روز که شروع کردیم، هنوز قیمت ارز هفت، هشت تومان بود. آن‌روزهایی هم که حساب می‌کردند، با ارز هفت، هشت تومان حساب می‌کردند؛ اما الان که با ارز ۳۰۰ تومان حساب می‌کنیم، باز هم خیلی اقتصادی است. قیمت تمام شده امروز را نباید با قیمت ارز ۳۰۰ تومانی حساب می‌کردیم و الان حساب می‌کنیم. حدود ۲۰۰ ممیلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است. مخصوصاً اگر آن دو واحد دیگر که امروز طرح توسعه را شروع کرده‌اند، اضافه شوند، در سال ۵/۸ ممیلیون تن سنگ‌آهن تحویل می‌دهد. اگر فرض کنیم قیمت سنگ آهن در دنیا همین حدود ۴۰ دلار در سال بماند، ارزی را که به دست می‌آوریم، خیلی بیشتر از آن درآمدی است که اگر این ارز را به‌گونه‌ای دیگر مصرف می‌کردیم، یعنی می‌توانیم سود ببریم. وقتی ظرفیت بهره‌برداری آن کامل شود، حدود ۳۰۰ ممیلیون دلار در سال ارزش محصولاتمان است.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های ۱۳۷۶»، دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۹۸.
[5] - رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های ۱۳۷۶»، دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۹۸.
[6] - رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های ۱۳۷۶»، دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۹۸.