خاطرات روزانه آیت الله هاشمی رفسنجانی سال ۱۳۶۰ / کتاب « عبور از بحران»
مشاهدات هاشمی از یک روز برفی تهران *** تحقیقات ماهواره‌ای کشور از کی آغاز شد؟
عفت، فاطی و محسن، دیروز به رفسنجان رفته‌اند و مهدی و یاسر شب به مجلس آمدند و باهم به خانه آمدیم. امروز من مسئول حفاظت و اداره آن‌ها هستم. اول صبح، پس از نماز و نوشتن خاطره دو روز گذشته، مشغول مطالعه گزارش‌ها شده‌ام و بچه‌ها خوابیده‌اند. برف باریده و درخت‌ها، دیوارها، حیاط و جماران پوشیده از برف است، خیلی باصفاست. رادیو هم سرود می‌خواند. (تا اینجا را صبح نوشتم)
آقای [محمد] امامی [کاشانی] نماز جمعه را اقامه کردند و آقای [رسول] منتجب [نیا]، [نماینده شوش اندیمشک] سخنرانی قبل از نماز را؛ و در نماز امروز چهارصد نفر از زندانیان تروریست توبه کرده را آورده بودند که یکی از آن‌ها هم صحبت کرد. اقدام جالبی است و در نوع خود بی‌نظیر.
ضمن استراحت، موفق شدم، مقدار زیادی از جزوه‌های گزارش‌هایی را مطالعه کنم. سفیر سوریه دریکی از این گزارش‌ها آمادگی کامل سوریه را برای همکاری با ایران و روی کار آوردن دولت مطلوب در عراق، پس از صدام، اعلام کرده است.
بهره‌برداری یک فاز، از پنج فاز ماهواره تحقیقاتی که با رفتن آمریکائی‌هاراکد مانده‌بود، با حضور نخست وزیر شروع شد و نویدی است برای قدرت فنی‌ایران؛ و ده نفر کارشناس‌نفت را به لیبی فرستادیم که نمایش قدرت دیگری‌است. با عفت و آقای شیخ محمد هاشیمان‌تلفنی در رفسنجان صحبت کردم. شب صیاد [شیرازی] تلفنی اعلام کرد که امشب عملیات درخاک عراق داریم، [عملیات] کربلای ۱[1]. از وزیر خارجه در سوریه استقبال خوبی شده. ظهر غذا از بیرون گرفتیم و شب، فائزه غذا درست کرد و علی و ناصراخوی زاده هم بودند.
[1]- این عملیات که آیت الله هاشمی در خاطرات روز ۱۲ دیماه نوشتند: «چون عملیات تمام نشده، اعلان نمی‌شود.» بعدها به نام «محمد رسول الله (ص)» در تاریخ دفاع مقدس مشهور شد. عملیات «محمد رسول الله (ص)» در روز ۱۲ دی ماه سال ۶۰ با رمز و ذکر «لا اله الا الله، محمد رسول الله (ص)» در مناطق عملیاتی «مریوان»، «نوسود» و «پاوه» و در ارتفاعات مرزی معروف به «تخت اورامانات» آغاز شد. انسداد دالان‌های ورودی عناصر ضدانقلاب، پاکسازی و تأمین امنیت شهرهای مرزی در منطقه اورامانات، تصرف چندین ارتفاع و روستای منطقه و تصرف شهر «طویله» عراق از اهداف این عملیات بود.
در این عملیات رزمندگان از دو محور مریوان و پاوه وارد عمل شدند و با آزادسازی بخشی از ارتفاعات منطقه در محدوده بین نوسود و مریوان و نیز انهدام دشمن، شهر طویله عراق و چند روستا را به تصرف درآوردند. محور مریوان به فرماندهی «حاج احمد متوسلیان»، مأموریت داشت تا ضمن آزادسازی ارتفاعات «شنگادور»، «توالی»(پنج قله)، دره تاریک، جانبازان و «ملقه پشقله»، شهر طویله را تصرف و تأمین کند.
محور پاوه نیز به فرماندهی «حاج محمد ابراهیم همت»، مأموریت پاکسازی شهر نوسود، ارتفاعات کل هرات، سرنی، «شوشمی» و تعدادی از روستاهای منطقه از وجود دشمن و عناصر ضدانقلاب و نیروهای عراقی و ورود به شهر طویله را بر عهده داشت.
این دو محور از محورهای فرعی برای تأمین اهداف خود بهره گرفتند. محورهای فرعی به تناسب نیروهای ادغامی، فرماندهی متغیر داشتند. در طرح چنین پیش‌بینی شده بود که با اعزام چندین گروه عملیاتی به عمق عراق، عقبه‌های دشمن نیز همزمان با عملیات اصلی مورد حمله قرار گیرند.
در محور پاوه، نیروهایی که از معبر «وزلی» وارد عمل شده بودند در حین عبور از کنار شهر نوسود برای رفتن به ارتفاع سرنی با عناصر ضدانقلاب درگیر شدند و در نتیجه تعدادی از عناصر ضدانقلاب کشته و تعدادی نیز اسیر شدند. در ادامه، اگرچه این نیروها به رغم هوشیاری دشمن توانستند هدف خود را تأمین کنند، اما فشارهای دشمن موجب شد ارتفاع یاد شده چندین بار دست به دست شود. نیروهای محور ملقه پشقله و جانبازان نیز موفق شدند هدف خود را به سرعت تصرف کنند و وارد شهر طویله عراق شوند. در این میان، فقدان سقوط ارتفاع کل هرات و حضور دشمن روی آن موجب شد تا به رغم موفقیت نیروهای خودی در طرفین این قله مشکلات جدی در تأمین و تدارک نیروهای ایرانی ایجاد شود.
کمبود نیرو نیز از جمله مشکلات دیگر عملیات بود که امکان ادامه آن را دچار مشکل مضاعفی کرده بود. به همین خاطر در بعدازظهر نخستین روز عملیات دستور داده شد نیروها به مواضع قبلی بازگردند. در محور مریوان، نیروهای خودی قبل از رسیدن به پای اهداف با تیراندازی و درگیری دشمن مواجه شدند. در معبر شنگادور اگرچه چهار قله از پنج قله این ارتفاع به تصرف درآمد، اما دشمن با استقرار روی قله پنجم تدارک و پشتیبانی نیروهای خودی را مختل کرده بود. نیروهای معبر دره تاریک نیز که با درگیری زود هنگام مواجه شده بودند، به دلیل تسلط و در نتیجه دید و تیر دشمن زمینگیر شدند.
در ادامه، دشمن با به کارگیری نیروهای احتیاط منطقه از جمله انتقال سه گردان از «پنجوین» و با استفاده از نیروهای گارد ریاست جمهوری پاتک خود را از بعدازظهر روز اول عملیات آغاز کرد. اگرچه دشمن در این پاتک‌ها متحمل خسارت‌های سنگینی شد ولی کمبود توان خودی و عدم جایگزین شدن نیروهای تازه نفس ادامه عملیات را غیرممکن ساخته بود. برای همین حدود ساعت ۱۶ دستور عقب‌نشینی صادر شد.
در این عملیات که به صورت منطقه‌ای هدایت شد و از فرماندهی مرکزی بی‌بهره بود، تلفات و ضایعات زیر بر دشمن وارد شد:
حدود ۱۰۰۰ کشته، حدود ۴۵۰۰ مجروح و ۱۹۱ نفر اسیر. همچنین ۱۵ قبضه توپخانه، شش قبضه خمپاره‌انداز، یک قبضه توپ ۱۰۶ میلیمتری و چهار دستگاه تانک و چندین دستگاه خودرو سنگین از دشمن منهدم شد.