سُبْحَانَ الَّذی خَلَقَ الْأَزْوَاجَ کُلَّهَا مِمَّا تُنبتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنفُسهِمْ وَمِمَّا لَا یَعْلَمُونَ
منزّه است آن که همه اصناف را از آنچه زمین می رویاند و از خودشان و از آنچه نمی دانند خلق کرده است.
1 - ساحت خداوند، از هرگونه نقص و کاستی منزه و مبرا است.
سبحـن الذی
2 - خداوند تمامی روییدنی های زمین، انسان و پدیده های ناشناخته در نزد بشر را به صورت زوج (نر و ماده) آفریده است.
سبحـن الذی خلق الأزوج کلّها ممّا تنبت الأرض و من أنفسهم و ممّا لایعلمون
«زوج» (مفرد «أزواج») برای دو معنا به کار می رود: 1ـ مقابل طاق و مرادف جفت; 2ـ به معنای نوع و صنف گفتنی است برداشت یاد شده مبتنی بر معنای نخست است.
3 - خداوند، پدیدآورنده انواع و اصناف گوناگون پدیده های شناخته شده و ناشناخته بشر است.
سبحـن الذی خلق الأزوج کلّها ممّا تنبت ... و ممّا لایعلمون
4 - حاکمیت قانونِ زوجیت (نر و ماده بودن) بر تمامی موجوداتِ دارای حیات (گیاهان، حیوانات و...)
سبحـن الذی خلق الأزوج کلّها ... و ممّا لایعلمون
5 - حاکمیت قانونِ زوجیت بر پدیده های شناخته شده و ناشناخته جان دارِ جهان، دلیل کمال خدا و مبرّا بودن او از هر نقص و کاستی
سبحـن الذی خلق الأزوج کلّها ... و ممّا لایعلمون
از ارتباط میان تنزیه خدا از هر نقصی به توصیف او به آفریدن پدیده های جان دارِ جهان به صورت زوج (نر و ماده)، برداشت یاد شده به دست می آید.
6 - وجود پدیده هایی خارج از قلمرو دانش بشر در جهان
و ممّا لایعلمون
7 - جهان، دارای پدیده های جان داری است که چگونگی حاکمیت قانون زوجیت بر آنها، برای بشر ناشناخته است.
سبحـن الذی خلق الأزوج کلّها ... و ممّا لایعلمون
متعلق علم در «لایعلمون» ذکر نشده است; ولی به تناسب این که آیه شریفه درصدد بیان حاکمیتِ قانونِ زوجیت بر پدیده های جان دار جهان است، می تواند حاکمیت همین قانون باشد.
8 - نوع حیات و حاکمیت قانون زوجیت (نر و ماده بودن)، از آیات خداوند و از نشانه های قدرت او است.
و ءایة لهم الأرض ... سبحـن الذی خلق الأزوج کلّها... و ممّا لایعلمون
برداشت یاد شده، از آن جا است که آیه شریفه، در ضمن سلسله آیاتی قرار دارد که درصدد بیان نشانه های قدرت خداوند است.
اسماوصفات
صفات جلال 1، 5; صفات جمال 5
انسان
جهل انسان 7; محدوده علم انسان ها 6; منشأ زوجیت انسان ها 2
تسبیح
تسبیح خدا 1
جانداران
آثار زوجیت جانداران 5; زوجیت جانداران 4، 7; منشأ زوجیت جانداران 2
حیات
حیات از آیات خدا 8
حیوانات
زوجیت حیوانات 4
خدا
خالقیت خدا 2، 3; خدا و نقص 1; دلایل کمال خدا 5; نشانه های قدرت خدا 8
زوجیت
زوجیت از آیات خدا 8
گیاهان
زوجیت گیاهان 4; منشأ زوجیت گیاهان 2
موجودات
جهل به موجودات 6; منشأ تنوع موجودات 3