وَمِن رَّحْمَتِهِ جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ لِتَسْکُنُوا فِیهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ
و از رحمت خود شب و روز را برای شما قرار داد تا در شب آرام گیرید و [در روز] از فضل او طلب کنید و شاید شما شکرگزاری نمایید.
1 - نظام توالی شب و روز، جلوه ای از رحمت خدا بر خلق است.
و من رحمته جعل لکم الّیل و النهار
2 - شب، بستری مناسب برای سکون و آرامش انسان
جعل لکم الّیل ... لتسکنوا فیه
3 - تأمین نیاز انسان (نیاز وی به آسایش، پس از تلاش های روزانه) هدف الهی از برقرار ساختن شب
جعل لکم الّیل ... لتسکنوا فیه
4 - تلاش جهت به دست آوردن توشه زندگی، هدف الهی از برقرار کردن روز برای بندگان
جعل لکم ... النهار ... لتبتغوا من فضله
5 - توشه زندگی انسان، تأمین شده از سوی خداوند
و لتبتغوا من فضله
از مفاد عبارت «لتبتغوا» (تا بجویید) استفاده می شود که روزی انسان از پیش برای وی تأمین شده است; منتها انسان برای دستیابی به آن باید به دنبالش برود و تلاش کند.
6 - توشه زندگی، نمودی از فضل خدا بر بندگان است.
و لتبتغوا من فضله
7 - برقرار شدن نظام شب و روز در جهت تأمین نیازها و منافع انسان ها، نعمتی بزرگ و سزاوار شکر و سپاس الهی
و لتبتغوا من فضله و لعلّکم تشکرون
8 - لزوم ادای شکر به درگاه خداوند، به پاس برقرار کردن نظام شب و روز برای منافع انسان ها
جعل لکم الّیل و النهار ... و لعلّکم تشکرون
آسایش
وقت آسایش 2
انسان
تأمین نیازهای روحی انسان 3
خدا
مقدرات خدا 5; نشانه های رحمت خدا 1; نشانه های فضل خدا 6
روز
تلاش در روز 4; فلسفه خلقت روز 4; گردش روز 1
روزی
تقدیر روزی 5; منشأ تأمین روزی 6
شب
فلسفه خلقت شب 3; فواید شب 2; گردش شب 1
شکر
اهمیت شکر نعمت 8; شکر نعمت 7
نعمت
مراتب نعمت 7; نعمت روز 7، 8; نعمت شب 7، 8
نیازها
نیاز به آسایش 3