تفسیر آیات قرآن کریم- سوره غافر – آیه 45 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَوَقَاهُ اللَّهُ سَیِّئَاتِ مَا مَکَرُوا وَحَاقَ بآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَاب

پس خداوند او را از آثار بد مکرشان محفوظ داشت و آل فرعون را عذاب سخت فراگرفت.

1 - خداوند مؤمن آل فرعون را از آثار ناپسند مکر فرعونیان محفوظ داشت.

فوقیـه اللّه سیّئات ما مکروا

2 - مؤمن آل فرعون، پس از اعلان مواضع اعتقادی خویش و مبارزه با عقیده شرک آلود، با انواع مکرها و نقشه های شوم فرعونیان روبه رو شد.

فوقیـه اللّه سیّئات ما مکروا

جمع آمدن «سیّئات» نشانگر تعدد و گوناگونی مکرهای فرعونیان است.

3 - توکل و واگذاشتن کارها به خداوند ـ پس از تلاش گسترده در راه دین ـ موجب جلب حمایت و امداد خداوند در برابر مکرهای دشمنان است.

أُفوّض أمری إلی اللّه ... فوقیـه اللّه سیّئات ما مکروا

برداشت یاد شده، از آن جااست که مؤمن آل فرعون در راستای تبلیغ دین، کارهای خود را به خدا واگذارکرده بود. خداوند نیز او را از مکرهای دشمنان محفوظ داشت.

4 - توکل و واگذاشتن کارها به خداوند ـ پس از تلاش گسترده ـ موجب جلب حمایت و امداد او است.

أُفوّض أمری إلی اللّه ... فوقیـه اللّه سیّئات ما مکروا

5 - خاندان فرعون، به عذاب سخت و فراگیر دنیوی گرفتار شدند.

و حاق بـَال فرعون سوء العذاب

«حاقَ» (مرادف «أحاطَ»); یعنی، احاطه یافت و فراگیر شد.

6 - عذاب سخت فرعونیان در دنیا، از جلوه های حمایت خداوند از مؤمن آل فرعون

أُفوّض أمری إلی اللّه ... فوقیـه اللّه سیّئات ما مکروا و حاق بـَال فرعون سوء العذاب

7 - «عن أبی عبداللّه(ع) فی قول اللّه عزّوجلّ «فوقاه اللّه سیئات ما مکروا» فقال: أما لقد بسطوا علیه و قتلوه و لکن أتدرون ما وقاه؟ وقاه أن یفتنوه فی دینه;(1)

از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند عزّوجلّ: «فوقاه اللّه سیئات ما مکروا» روایت شده که فرمود: آگاه باشید فرعونیان بر آن مؤمن، مسلط شده و او را به قتل رساندند; لکن می دانید که خداوند او را از چه چیزی حفظ کرد؟ او را از این که در دینش فتنه کنند حفظ کرد».

آل فرعون:

آثار شرک ستیزی مؤمن آل فرعون 2; توطئه علیه مؤمن آل فرعون 2; حامی مؤمن آل فرعون 1; حمایت از مؤمن آل فرعون 6; دین مؤمن آل فرعون 7; عذاب دنیوی آل فرعون 5، 6; فضایل مؤمن آل فرعون 1; محافظت از مؤمن آل فرعون 7

توکل:

آثار توکل بر خدا 3، 4

حمایتهای خدا:

مشمولان حمایتهای خدا 1

خدا:

زمینه امدادهای خدا 3، 4; زمینه حمایتهای خدا 3، 4; نشانه حمایتهای خدا 6

دین:

تبلیغ دین 3

روایت: 7

عذاب:

اهل عذاب 5; عذاب سخت 6; مراتب عذاب 6

فرعونیان:

بی تأثیری مکر فرعونیان 1; مکر فرعونیان 2

پی نوشت ها:

1. کافی، ج 2، ص 215، ح 1; نورالثقلین، ج 4، ص 521، ح 52.