تفسیر آیات قرآن کریم – سوره عبس– آیه 37– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لِکُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ

هر فردی از آنان در آن روز گرفتاری ای دارد که برای او بس است.

1 - گرفتاری های هر کس در قیامت، جایی برای رسیدگی او به دیگران باقی نگذاشته، او را به خود مشغول خواهد ساخت.

لکلّ امریء منهم یومئذ شأن یغنیه

به هر امری از امور «شأن» گفته می شود (قاموس); جز این که سیاق آیه شریفه دلالت بر عظمت شأن مورد نظر دارد. فعل «اغنی» ـ چه با حرف «عن» و چه بدون آن باشد ـ به معنای «کفی» است (مفردات راغب). کفایت کردن شأن و کار، به معنای پر شدن فرصت ها است; به گونه ای که برای کار دیگر امان ندهد. اکتفا به بیان وضعیت مردان با کلمه «امریء»، به جهت وضوح هم سرنوشت بودن زنان با آنان است.

2 - تمام انسان ها در قیامت، نگران وضعیت خود و در تلاش برای رفع گرفتاری های خویش اند.

لکلّ امریء منهم یومئذ شأن یغنیه

3 - شداید قیامت، ازمیان برنده فرصت بهره رساندن خویشاوندان به یکدیگر است.

یوم یفرّ المرء من أخیه ... لکلّ امریء منهم یومئذ شأن یغنیه

جمله «لکلّ امریء ...»، بیانگر علت فرار خویشاوندان از یکدیگر است و نشان می دهد که در آن سرا گرچه عواطف خویشاوندی هم وجود داشته باشد; ولی سودی نخواهد داشت.

4 - گرفتاری ها و دل نگرانی های انسان در قیامت، از نخستین لحظات آن آغاز می شود.

فإذا جاءت الصاخّة ... لکلّ امریء منهم یومئذ شأن یغنیه

جمله «لکلّ امریء...» ـ به دلیل «یومئذ» ـ دلالت دارد که زمان پیدایش «صاخّة» (غرّش کرکننده)، هنگام بروز گرفتاری ها است.

خویشاوندان

امداد اخروی به خویشاوندان 3

قیامت

آثار سختیهای قیامت 1، 3; زمان نگرانی در قیامت 4; عمومیت نگرانی در قیامت 2; عوامل غفلت در قیامت 1; موانع امداد در قیامت 3; ویژگیهای قیامت 1، 2، 4