فَمَا ظَنُّکُم برَبِّ الْعَالَمِینَ
پس گمان شما درباره خداوندگار جهانیان چیست [که غیر او را می پرستید]؟
1 - ربوبیت مطلق خداوند بر جهان هستی، امری ناشناخته برای قوم مشرک ابراهیم(ع)
فما ظنّکم بربّ العـلمین
فعل «ظن» هرگاه با حرف «با» متعدی شود، غالباً به ظن غیرصادق و بد إشعار دارد; یعنی، گمان شما به خدا، گمانی غیرصادق و نادرست است. گفتنی است «عالم» (مفرد «عالمین») به مجموعه و دسته ای از موجودات گفته می شود. بنابراین «عالمین»; یعنی، تمامی پدیده های موجود در جهان از هر دسته و مجموعه ای.
2 - شرک و بت پرستی، ناشی از درک نادرست از ربوبیت خدا بر جهان هستی است.
أئفکًا ءالهة دون اللّه تریدون . فما ظنّکم بربّ العـلمین
3 - تنها پروردگار جهان، سزاوار عبودیت و پرستش است.
أئفکًا ءالهة دون اللّه تریدون . فما ظنّکم بربّ العـلمین
4 - خدا، پروردگار جهانیان است.
بربّ العـلمین
5 - جهان آفرینش، متشکل از عالم های متعدد
العـلمین
برداشت یاد شده با توجه به جمع بودن کلمه «العالمین» است.
6 - جهان هستی به سوی کمال در حرکت است.
بربّ العـلمین
«رب» به معنای تربیت کردن است و تربیت ایجاد حالتی در شیء پس از حالت قبل است، تا آن گاه که به حد تمام و کمال برسد (مفردات راغب). این معنا حکایت از حرکت تکاملی دارد. گفتنی است که کلمه «رب»، مشترک لفظی میان وصف و مصدر می باشد و در آیه شریفه معنای وصفی دارد.
آفرینش
تعدد عوالم آفرینش 5; تکامل آفرینش 6
بت پرستی
منشأ بت پرستی 2
توحید
توحید ربوبی 4; توحید عبادی 3
جهان بینی
جهان بینی توحیدی 4
خدا
آثار جهل به ربوبیت خدا 2; جاهلان به ربوبیت خدا 1
شرک
منشأ شرک 2
قوم ابراهیم
قوم ابراهیم و ربوبیت خدا 1
معبودراستین
ربوبیت معبودراستین 3
معبودیت
ملاک معبودیت 3