تفسیر آیات قرآن کریم – سوره روم – آیه 58 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاس فِی هَذَا الْقُرْآنِ مِن کُلِّ مَثَلٍ وَلَئِن جِئْتَهُم بآیَةٍ لَیَقُولَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا إِنْ أَنتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ
و همانا در این قرآن برای مردم از هرگونه مثلی زدیم و اگر معجزه ای برایشان بیاوری آنان که کفر ورزیده اند حتماً خواهند گفت: شما جز اهل باطل نیستید [و آنچه آورده اید جز باطل نیست].
1 - قرآن، حاوی مثل های گوناگون برای مردم است.
و لقد ضربنا للناس فی هـذا القرءان من کلّ مثل
«ضرب» در آیه، به معنای «بیان» است و «مثل»، می تواند به همان معنای مشهور و یا صفت و یا دلیل باشد.
2 - تفهیم معارف و حقایق در قرآن، با شیوه ها و مثال های گوناگون، اتمام حجّتی بر انسان ها است.*
لاینفع الذین ظلموا معذرتهم ... و لقد ضربنا للناس فی هـذا القرءان من کلّ مثل
احتمال دارد ذکرِ «و لقد ضربنا...» به دنبال اِعلام سودمند نبودن معذرت خواهی کافران در قیامت، به جهت یادآوری تمام شدن حجّت بر آنان،بعد از تفهیم حقایق، به وسیله قرآن باشد.
3 - قرآن کریم، برای توده های مردم، قابل فهم است.
و لقد ضربنا للناس فی هـذا القرءان من کلّ مثل
4 - کج اندیشانِ از حق بازداشته شده، از هیچ مثل و بیان روشنِ قرآن، بهره ای نمی برند.
کذلک کانوا یؤفکون ... و لقد ضربنا للناس فی هـذا القرءان من کلّ مثل
5 - اظهارات مجرمان، در قیامت درباره کم بودن مدّت حضورشان در برزخ و پاسخ صاحبان علم و ایمان به آنان، بیانی تمثیلی از رخدادهای قیامت است.
یوم تقوم الساعة یقسم المجرمون ... و قال الذین أوتوا العلم و الإیمـن ... و لقد ضربنا للناس فی هـذا القرءان من کلّ مثل
ذکر این آیه، پس از بیان حادثه ای از حوادث قیامت ـ که مربوط به مجرمان و برخورد صاحبان علم و ایمان با آنان بود ـ می تواند اشاره به این حقیقت داشته باشد که چنین گفت و گوهایی، نمونه و بیان تمثیلی از آن حوادث است.
6 - استفاده از مثال های متنوع، از روش های قرآن کریم، برای تبیین معارف و حقایق است.
و لقد ضربنا للناس فی هـذا القرءان من کلّ مثل
7 - همه مردم، مخاطب قرآن کریم اند.
و لقد ضربنا للناس فی هـذا القرءان من کلّ مثل
8 - در صورت اقامه معجزه ای هر چند عظیم، از سوی پیامبر(ص) کافران، آن را باطل تلقّی می کردند.
و لئن جئتهم بأیة لیقولنّ الذین کفروا إن أنتم إلاّ مبطلون
از این که در ابتدا فرموده است: «در قرآن از هرگونه مثلی زده ایم» و سپس می فرماید: «اگر آیه ای بیاوری» می تواند قرینه باشد بر این که مراد از «آیه» معجزه است و نه آیه قرآن.
9 - کفر مخالفان پیامبر(ص) در مکه، براساس لجاجت و عناد بوده است، نه منطق و برهان
و لئن جئتهم بأیة لیقولنّ الذین کفروا إن أنتم إلاّ مبطلون
10 - موضع گیری پیشینِ کفرآلود، باعث آمیختن حقایق به امور موهوم و غیر حق است.
و لئن جئتهم بأیة لیقولنّ الذین کفروا إن أنتم إلاّ مبطلون
11 - اتهام یاوه سرایی، حربه کافران علیه پیامبر(ص) و مؤمنان بود.
لیقولنّ الذین کفروا إن أنتم إلاّ مبطلون
باطل، در اصل، به معنای «بی ثبات و بی ریشه» است. گاهی، درباره کسی به کار برده می شود که مطلبی عاری از حقیقت بگوید (مفردات راغب).
12 - کافران مجرم، تنها، منکر رسالت پیامبراسلام(ص) نبودند، بلکه هر دعوت کننده به خدا را، یاوه سرا می دانستند.
لیقولنّ الذین کفروا إن أنتم إلاّ مبطلون
با این که خداوند، آورنده معجزه را، تنها پیامبر(ص) معرفی فرموده است (لئن جئتهم) اما آنان در جواب، جمعی را مخاطب قرار می دهند (إن أنتم...) این حقیقت را حکایت می کند که آنان، هر دعوت کننده ای را دارای چنان وصفی می پندارند.
13 - کافران، سخنان مؤمنان پیرو پیامبر(ص) را نیز عاری از حقیقت می دانستند.
و لئن جئتهم بأیة لیقولنّ الذین کفروا إن أنتم إلاّ مبطلون
جمع آورده شدن مخاطب کافران (إن أنتم...) در خطاب به پیامبر(ص) احتمال دارد از این جهت باشد که آنان، می خواستند با این موضع گیری، مدافع فکری برای پیامبر(ص) باقی نگذارند و گفته های مؤمنان را نیز پیشاپیش، مخدوش اعلام کنند.
اتمام حجت
ابزار اتمام حجت 2
التقاط
زمینه التقاط 10
دین
تفهیم دین 2; روش تبیین دین 6
علما
علما در قیامت 5
قرآن
جهان شمولی قرآن 7; سهولت فهم قرآن 3; فواید مثالهای قرآن 6; مثالهای قرآن 1، 5; محرومان از قرآن 4; مخاطبان قرآن 7; وضوح قرآن 3
کافران
بینش کافران 13; تهمتهای کافران 11; روش مبارزه کافران11; کافران و دعوت به خدا 12; کافران و رسالت محمد(ص) 12; کافران و معجزه محمد(ص) 8
گمراهان
گمراهان و قرآن 4; محرومیت گمراهان 4
گناهکاران
گناهکاران در عالم برزخ 5; گناهکاران در قیامت 5
لجاجت
آثار لجاجت 9
مؤمنان
تهمت یاوه گویی به مؤمنان 11، 13; مؤمنان در قیامت 5
محمد(ص)
بی منطقی مخالفان محمد(ص) 9; تهمت یاوه گویی به محمد(ص) 11; منشأ کفر مخالفان محمد(ص) 9
موضعگیری
آثار موضعگیری 10
تصاویر ضمیمه
