تفسیر آیات قرآن کریم- سوره النجم – آیه 29 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَأَعْرِضْ عَن مَّن تَوَلَّی عَن ذکْرِنَا وَلَمْ یُرِدْ إِلَّا الْحَیَاةَ الدُّنْیَا

پس تو از هر کس که از ذکر ما روی گرداند و جز زندگی دنیا را نخواهد اعراض کن.

 

1 - پیامبر(ص)، مکلف به اعراض از مشرکان دنیامحور و خداگریز

 

فأعرض عن من تولّی عن ذکرنا و لم یرد إلاّ الحیوة الدنیا

 

2 - دنیامداری و پندارگرایی، مانع اصلی نفوذ تبلیغ پیامبر(ص) در مشرکان

 

إنّ الذین لایؤمنون بالأخرة ... إن یتّبعون إلاّ الظنّ ... فأعرض عن من تولّی

از فای تفریع در «فأعرض»، استفاده می شود که بی اعتقادی مشرکان به آخرت و نیز اتکای آنان بر حدس و گمان، موجب شده بود که آنان قابلیت خود را برای تأثیرپذیری از رهنمودهای پیامبر(ص)، از دست بدهند.

 

3 - اعراض از یاد خدا و دنیامداری، دو پدیده به هم پیوسته و تفکیک ناپذیر

 

تولّی عن ذکرنا و لم یرد إلاّ الحیوة الدنیا

 

4 - دنیاگرایی، بازتاب اعراض از یاد خدا *

 

تولّی عن ذکرنا و لم یرد إلاّ الحیوة الدنیا

برداشت یاد شده بدین احتمال است که تقدیم عبارت «عن من تولّی عن ذکرنا»، اشاره به نقش روی گردانی از یاد خدا در فریفتگی انسان به دنیا داشته باشد.

 

5 - محرومیت انسان از هدایت و معارف وحی، نتیجه روی گردانی از یاد خدا و دنیازدگی

 

فأعرض عن من تولّی عن ذکرنا و لم یرد إلاّ الحیوة الدنیا

ذکر «عن من تولّی...» به جای «عنهم»، نشانگر آن است که اوصاف یاد شده، عامل محرمیت مشرکان از قبول دعوت و تبلیغ پیامبر(ص) بوده است.

 

6 - متمرکز کردن علایق و گرایش ها در امور دنیوی، امری نکوهیده; و نه صرف بهرهوری از دنیا

 

فأعرض عن من ... و لم یرد إلاّ الحیوة الدنیا

حصر در آیه شریفه، مفید مطلب بالا است.

 

7 - تمایل طبیعی پیامبر(ص) به هدایت تمامی انسان ها، حتی دنیاپرستان روی گردان از یاد خدا

 

فأعرض عن من تولّی عن ذکرنا و لم یرد إلاّ الحیوة الدنیا

امر در «فأعرض» نشانگر آن است که چنان تمایل طبیعی (هدایت تمامی انسان ها) در پیامبر(ص) وجود داشته است.

 

8 - لزوم رعایت استعداد و قابلیت افراد، در استفاده از فرصت ها و امکانات تبلیغی

 

فأعرض عن من تولّی عن ذکرنا و لم یرد إلاّ الحیوة الدنیا

تکلیف پیامبر(ص) به روی گردانی از خدافراموشان دنیامحور، می تواند نشانگر این باشد که رهبران و مبلغان الهی، نباید قابلیت ها را نادیده انگاشته وفرصت های خویش را در مواضع بی ثمر، هدر دهند.

استعداد

آثار استعداد 8

امکانات مادی

استفاده از امکانات مادی 6

انسان

هدایت انسان ها 7

تبلیغ

روش تبلیغ 8

دنیاطلبان

هدایت دنیاطلبان 7

دنیاطلبی

آثار دنیاطلبی 2، 5; سرزنش دنیاطلبی 6; عوامل دنیاطلبی 4

دین

آسیب شناسی دینی 2

غفلت

آثار غفلت از خدا 4، 5; غفلت از خدا 3; غفلت و دنیاطلبی 3

فرصت

استفاده از فرصت 8

محمد(ص)

تکلیف محمد(ص) 1; علایق محمد(ص) 7; موانع تبلیغ محمد(ص) 2; ویژگیهای محمد(ص) 7; هدایتگری محمد(ص) 7

مشرکان

آثار دنیاطلبی مشرکان 2; اعراض از مشرکان 1; دنیاطلبی مشرکان 1

هدایت

موانع هدایت 5