تفسیر آیات قرآن کریم – سوره المطففین– آیه 15– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

کَلَّا إِنَّهُمْ عَن رَّبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَّمَحْجُوبُونَ

نخیر، آنان در آن روز حتماً از پروردگارشان محجوب اند.

1 - قیامت، حقیقت دارد و نباید آن را افسانه پنداشت.

الذین یکذّبون بیوم الدین ... قال أسـطیر الأوّلین ...کلاّ

حرف «کلاّ» یا به معنای حقّا و یا برای «ردع» است و مخاطب را از پذیرش گفتار قبل، پرهیز می دهد.

2 - افسانه پنداشتن قرآن، پنداری واهی و سزاوار پرهیز است.

قال أسـطیر الأوّلین . کلاّ ... کلاّ

حرف «کلاّ» در این آیه، می تواند تأکید «کلاّ» در آیه قبل باشد.

3 - لزوم مراقبت از قلب و پرهیز از چرکین ساختن آن با گناه

ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون . کلاّ

4 - قلب تکذیب کنندگان قرآن و قیامت، هرگز از آلودگی های گناه پاک نخواهد شد.

ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون . کلاّ إنّهم ... محجوبون

جمله بعد از «کلاّ»، قرینه است بر این که آیه شریفه درصدد بیان تداوم یافتن نکته ای است که آیه قبل درباره قلب تکذیب گران مطرح کرده بود.

5 - تکذیب کنندگان قیامت و منکران قرآن، از ملاقات خداوند و دیدار رحمت او در قیامت محروم اند.

إنّهم عن ربّهم یومئذ لمحجوبون

محجوب بودن از خداوند، نمی تواند به معنای ندیدن با چشم باشد; زیرا این امر به کافران اختصاص ندارد. بنابراین مراد، رانده شدن از درگاه الهی و محرومیت از دیدار جلوه های خداوند (از قبیل رحمت و ثواب الهی و یا نظایر آن) است.

6 - قلب های تیره کافران، در قیامت نیز از درک حقیقت و شناخت خداوند و جلوه های ربوبیت او، ناتوان خواهند بود.*

إنّهم عن ربّهم یومئذ لمحجوبون

محجوب بودن از «ربّ» ـ چنانچه از ارتباط این آیه با آیه قبل برمی آید ـ ممکن است به معنای محجوب ماندن قلب، از هرگونه ارتباط با خداوند باشد. در نتیجه کافران، در قیامت نیز خداوند را نخواهند شناخت و به او ایمان قلبی نمی آورند.

7 - گناه، طغیان گری و تکذیب قرآن و قیامت، مانع ملاقات و قرب خداوند در قیامت است.

ما یکذّب به إلاّکلّ معتد أثیم ... إنّهم عن ربّهم یومئذ لمحجوبون

8 - ربوبیت خداوند، عام و فراگیر همه انسان ها حتی کافران، است.

ربّهم

9 - «عن علی بن الحسن بن علی بن الفضّال عن أبیه قال: سألت الرضا علی بن موسی(ع) عن قول اللّه عزّوجلّ: «کلاّ إنّهم عن ربّهم یومئذ لمحجوبون» فقال: إنّ اللّه تبارک و تعالی لایوصف بمکان یحلّ فیه فیُحجب عنه فیه عباده و لـکنّه یعنی: أنّهم عن ثواب ربّهم لمحجوبون;(1)

علی بن حسن بن علی بن فضّال از پدرش (حسن) روایت کرده که از امام رضا(ع) درباره قول خدای عزّوجلّ: «کلاّ إنّهم عن ربّهم یومئذ لمحجوبون» سؤال کردم، فرمود: خدای تبارک و تعالی توصیف نمی شود به داشتن مکانی که در آن جا گیرد و بندگانش از دیدن او در آن جا مانع داشته باشند; بلکه معنای آیه این است که آنان از ثواب پروردگارشان محجوب و محروم اند».

خدا

خدا و مکان 9; رؤیت خدا 9; عجز از درک خدا 6; عمومیت ربوبیت خدا 8; محرومان از پاداشهای خدا 9; محرومان از رحمت خدا 5

طغیان

آثار طغیان 7

قرآن

آثار تکذیب قرآن 7; اجتناب از تهمت افسانه به قرآن 2; پوچی تهمت افسانه به قرآن 2; زنگار قلب مکذبان قرآن 4; گناهکاری مکذبان قرآن 4; محرومیت مکذبان قرآن 5

قلب

اهمیت محافظت از قلب 3

قیامت

آثار تکذیب قیامت 7; حقانیت قیامت 1; زنگار قلب مکذبان قیامت 4; گناهکاری مکذبان قیامت 4; محرومیت مکذبان قیامت 5

کافران

زنگار قلب کافران 6; عجز اخروی کافران 6

گناه

آثار گناه 7; اهمیت اجتناب از گناه 3

لقاءالله

لقاءالله در قیامت 5; محرومان از لقاءالله 5; موانع لقاءالله در قیامت 7

پی نوشت ها :

1. توحید صدوق، ص 162، ب 18، ح 1; نورالثقلین، ج 5، ص 532، ح 26.